Химийн хог хаягдал нь хортой, шатамхай, идэмхий, тэсрэмтгий зэрэг онцгой шинж чанартай химийн бодис агуулсан хаягдал юм. Энэ төрлийн хаягдал нь хүрээлэн буй орчинд болон хүний эрүүл мэндэд ноцтой аюул учруулж болзошгүй тул тусгай горимоор зохицуулж, устгах шаардлагатай.
1. Химийн хог хаягдлын ангилал
1.1. Аюултай химийн хог хаягдал
✅ Хортой бодис – Хүнд металл (мөнгөн ус, хар тугалга, кадми) агуулсан бодисууд
✅ Хорт хавдар үүсгэгч – Бензол, формальдегид зэрэг бодисууд
✅ Шатамхай бодис – Газрын тосны бүтээгдэхүүн, спирт, ацетон
1.2. Идэмхий бодисын хаягдал
✅ Хүчил, шүлт – Хүхрийн хүчил, давсны хүчил, натрийн гидроксид
✅ Хүчтэй исэлдүүлэгчид – Хлорын нэгдлүүд, перманганат
1.3. Хортой химийн хаягдал
✅ Пестицид, гербицид – Хортон шавьж устгагч, хогийн ургамал устгагч бодисууд
✅ Эмийн үйлдвэрийн хаягдал – Хугацаа нь дууссан эм, лабораторийн урвалж
1.4. Аж үйлдвэрийн химийн хаягдал
✅ Уул уурхайн хаягдал – Цианид, мөнгөн ус, хүхрийн хүчил
✅ Будаг, лак, уусгагчийн хаягдал
2. Химийн хог хаягдлын эрсдэлүүд
⚠️ Хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө
- Арьс түлэгдэх, нүд гэмтэх
- Амьсгалын замын өвчин үүсгэх
- Хорт хавдар, мэдрэлийн системийн гэмтэл
⚠️ Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө
- Ус, хөрс, агаарыг бохирдуулж амьд организмуудад хортой нөлөө үзүүлнэ
- Гол, нуур, далайн экосистемийг гэмтээж, амьтан ургамлын амьдрах орчныг сүйтгэнэ
3. Химийн хог хаягдлын зохицуулалт ба устгах арга
3.1. Хог хаягдлыг зөв ялгах, хадгалах
✅ Тусгай саванд хаях (шингэн болон хатуу хаягдлыг тусад нь)
✅ Шатамхай, идэмхий бодисыг тусад нь ангилах
✅ Савнуудыг зөв тэмдэглэх (⚠️ АЮУЛТАЙ тэмдэглэгээтэй байх)
3.2. Устгах арга
🔥 Шатах температур өндөр зууханд шатаах (1000°C хүртэл)
🧪 Химийн урвалаар саармагжуулах
🔬 Хаягдлыг дахин боловсруулж ашиглах
4. Монгол Улс дахь химийн хог хаягдлын зохицуулалт
📜 "Аюултай хог хаягдлын тухай хууль", "Хог хаягдлын тухай хууль"-аар химийн хог хаягдлын менежментийг зохицуулдаг.
⚠️ Химийн хог хаягдлыг тусгай зөвшөөрөлтэй байгууллагаар устгуулах шаардлагатай.
Химийн хог хаягдлыг зөв зохицуулах нь хүний эрүүл мэнд, байгаль орчныг хамгаалахад чухал үүрэгтэй. Зөв ангилах, тусгай нөхцөлд хадгалах, мэргэжлийн байгууллагад устгуулах нь хамгийн аюулгүй арга зам юм.
