Ахуйн хог хаягдал гэдэг нь өрхийн болон нийтийн аж ахуйгаас гарч буй өдөр тутмын хэрэглээнээс үүсдэг хог хаягдал юм. Энэ нь ихэвчлэн хүнсний үлдэгдэл, хуванцар, шил, цаас, хувцас, электрон төхөөрөмжийн хаягдал зэргээс бүрддэг.
1. Ахуйн хог хаягдлын ангилал
1.1. Энгийн буюу дахин боловсруулах боломжтой хог хаягдал
♻ Органик хаягдал (биологийн задралд ордог хог хаягдал)
- Хүнсний үлдэгдэл (ногоо, жимс, цайны шаар, өндөгний хальс)
- Навч, өвс, мөчир зэрэг цэцэрлэгийн хаягдал
♻ Дахин боловсруулах боломжтой хатуу хаягдал
- Хуванцар сав, уут, савлагаа
- Шилэн сав, лонх
- Төмөр, лааз
- Цаас, картон
1.2. Дахин боловсруулах боломжгүй хог хаягдал
🚮 Ердийн хог хаягдал
- Бохирдсон цаас, салфетка
- Хүнсний бохирдсон хуванцар сав, хөөсөнцөр
1.3. Аюултай ахуйн хог хаягдал
⚠️ Хортой, химийн хаягдал
- Угаалгын нунтаг, цэвэрлэгээний бодисын сав
- Батерей, цахилгаан хэрэгсэл, гэрлийн чийдэн
- Эм, вакцин, гоо сайхны бүтээгдэхүүний үлдэгдэл
2. Ахуйн хог хаягдлын байгаль орчин, эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөө
❌ Хөрсний бохирдол – Хог хаягдлыг буруу хаях нь химийн бодис ялгаруулж, хөрсний үржил шимийг алдагдуулдаг.
❌ Усны бохирдол – Гол, нуур, далайд орсон хог хаягдал нь амьд экосистемийг сүйтгэдэг.
❌ Агаарын бохирдол – Хог шатаах үед хорт бодис ялгарч, уушги, амьсгалын замын өвчин үүсгэдэг.
❌ Амьтанд үзүүлэх хор хөнөөл – Хуванцар хаягдал шувуу, загас зэрэг амьтдад аюул учруулдаг.
3. Ахуйн хог хаягдлыг зохицуулах, багасгах арга
3.1. Хог хаягдлыг ангилах
♻ Хогийг ангилах нь дахин боловсруулах боломжийг нэмэгдүүлнэ.
- Ногоон хаягдал – Органик буюу байгалийн гаралтай хог
- Шар хаягдал – Хуванцар, лааз, төмөр
- Хөх хаягдал – Цаас, картон
- Улаан хаягдал – Аюултай хог хаягдал (химийн бодис, зай, эм)
3.2. Хог хаягдлыг дахин боловсруулах
✅ Хуванцар сав, лаазыг дахин боловсруулах цэгт өгөх
✅ Шилэн сав, төмрийг дахин боловсруулах үйлдвэрт тушаах
✅ Цаас, картоныг дахин боловсруулж ашиглах
3.3. Хог хаягдлыг багасгах
🚫 Хэрэгцээгүй зүйл худалдан авахаас татгалзах
🌿 Байгальд ээлтэй бүтээгдэхүүн хэрэглэх (даавуун уут, шилэн сав)
🍏 Хүнсний хаягдлаа бордоо болгон ашиглах
4. Монгол Улс дахь ахуйн хог хаягдлын зохицуулалт
Монгол Улсад "Хог хаягдлын тухай хууль"-аар ахуйн хог хаягдлын менежментийг зохицуулдаг. 2020 оноос хойш хог ангилах тогтолцоо нэвтрүүлж, хуванцар, шил, цаас, металл зэрэг дахин боловсруулах боломжтой хаягдлыг ялгах шаардлагатай болсон.
Ахуйн хог хаягдлыг зөв зохицуулах нь бидний эрүүл мэнд, байгаль орчны хамгаалалд маш чухал. Хогоо ангилах, дахин боловсруулах, хаягдлыг багасгах дадлыг хэвшүүлснээр илүү цэвэр орчин бүрдүүлж чадна.
