1. Шилэн хог хаягдал гэж юу вэ?
Шилэн хог хаягдал нь шилэн материалтай бүтээгдэхүүнүүдийн хэрэглээний дараах үлдэгдэл юм. Үүнд шилэн сав, лонх, ваар, цонхны шил, гэр ахуйн шилэн эдлэлүүд багтана. Шил нь байгальд мянга гаруй жил задардаг учир зохистой ангилан ялгах, дахин боловсруулах нь маш чухал.
2. Шилэн хог хаягдлын төрлүүд
🔹 Сод-шохойн шил (Soda-lime glass) – Ундаа, шар айраг, дарсны шил, хүнсний савлагаа
🔹 Боросиликат шил (Borosilicate glass) – Галд тэсвэртэй шилэн сав, лабораторийн тоног төхөөрөмж
🔹 Кварцан шил (Quartz glass) – Оптик шил, өндөр температурт тэсвэртэй шил
🔹 Цонхны болон барилгын шил – Цонх, толь, барилгын зориулалттай шил
🔹 Кристал болон шаазан – Чимэглэлийн зориулалттай, шилэн эдлэл
📌 Анхаарах зүйл: Зарим төрлийн шил, тухайлбал, толь, керамик, авто машины шил, вакуум шил зэргийг энгийн шилэн хаягдалтай хольж дахин боловсруулах боломжгүй байдаг.
3. Шилэн хог хаягдлын байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө
♻ Шил нь байгальд задралгүй удаан хадгалагддаг – Шил байгальд бүрэн задарч алга болоход 1 сая жил хүртэл хугацаа шаардагдана.
🌍 Газар болон далайд хуримтлагдах – Байгальд хаягдсан шил нь байгалийн экосистемд аюул учруулж болно.
🔥 Шатаах боломжгүй тул зай талбай эзэлдэг – Шилэн хаягдлыг шатаах боломжгүй бөгөөд зөвхөн булшлах эсвэл дахин боловсруулах шаардлагатай.
🚯 Хэрэв ангилан ялгахгүй бол дахин боловсруулах боломжгүй болдог – Хогийн цэг дээр бусад хогтой холилдсон шил дахин боловсруулахад хүндрэлтэй болдог.
4. Шилэн хог хаягдлыг хэрхэн бууруулах вэ?
♻ Дахин боловсруулах – Шилэн хаягдлаа ангилан ялгаж дахин боловсруулах төвд хүргэх
🍶 Олон дахин ашиглах – Шилэн сав, шилэн лонхыг ахуйн хэрэглээнд дахин ашиглах
🚫 Нэг удаагийн хуванцар савнаас татгалзах – Хуванцар савыг шилэн савлагаагаар орлуулах
💡 Шилэн бүтээгдэхүүнийг дахин ашиглах – Гар урлал, гэр ахуйн зориулалтаар ашиглах
5. Шилэн хог хаягдлыг дахин боловсруулах үйл явц
Шил нь 100% дахин боловсруулах боломжтой бөгөөд олон дахин боловсруулсан ч чанараа алддаггүй. Дахин боловсруулах үе шатууд:
1️⃣ Ангилах – Өнгөөр нь ялгаж (ногоон, бор, тунгалаг)
2️⃣ Цэвэрлэх – Хүнсний үлдэгдэл, бохирдлыг зайлуулах
3️⃣ Бутлах – Жижиг хэсгүүд болгон бутлах
4️⃣ Хайлуулах – 1400-1600°C температурт хайлуулж шинэ бүтээгдэхүүн хийх
5️⃣ Шинээр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх – Шилэн сав, барилгын материал гэх мэт
📌 Дахин боловсруулсан 1 тонн шил нь:
✅ 670 кг түүхий эд (элс, сод, шохойн чулуу) хэмнэнэ
✅ 30% хүртэл эрчим хүч хэмнэнэ
✅ Хогийн цэгт очих шилэн хаягдлыг багасгана
6. Монгол дахь шилэн хаягдлын нөхцөл байдал
📌 Дийлэнх шилэн хаягдал нь хогийн цэгт шууд хаягдаж, дахин боловсруулалтын түвшин бага
📌 Шил дахин боловсруулах үйлдвэрүүд цөөн тул ихэнх хаягдал булшлагдах буюу хог болж үлддэг
📌 Хүмүүс шилэн хаягдлыг анхнаасаа ангилан ялгах дадал сул
7. Дэлхий дахинд шилэн хаягдлыг хэрхэн зохицуулж байна вэ?
🌍 Европын холбоо – Шилэн сав баглаа боодлын 75%-ийг дахин боловсруулдаг
🇯🇵 Япон – Шилэн хог хаягдлыг 90% хүртэл дахин боловсруулж, шинэ бүтээгдэхүүн гаргадаг
🇩🇪 Герман – Шилэн хаягдлыг тусгай өнгөөр ялгаж, өндөр үр ашигтай дахин боловсруулдаг
8. Дүгнэлт
Шилэн хаягдал нь байгальд урт хугацааны туршид задрахгүй, зөвхөн дахин боловсруулснаар байгаль орчинд ээлтэй болдог. Хүмүүсийн хандлага өөрчлөгдөж, ангилан ялгах, дахин боловсруулах дадал суувал шилэн хаягдлыг багасгах боломжтой.
♻ "Шилэн хаягдлыг дахин боловсруулж, байгалиа хамгаалъя!" 🌍
