Хийн аж ахуйн хог хаягдал нь хийн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа явуулахад үүсдэг хог хаягдлыг хэлнэ. Хийн аж ахуйн хог хаягдал нь ихэвчлэн химийн бодисууд, тос, метан, металлын үлдэгдэл зэрэг хортой бодисуудаас бүрддэг. Энэ төрлийн хог хаягдал нь аюултай, биологийн болон химийн идэвхтэй байж болзошгүй бөгөөд зөв зохицуулалт, устгал шаарддаг.
1. Хийн аж ахуйн хог хаягдлын төрлүүд
1.1. Хийн үйлдвэрлэлийн хаягдал
Хийн үйлдвэрлэл нь хортой хийн хаягдлуудыг үүсгэдэг бөгөөд тэдгээр нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлж болзошгүй. Үүнд:
- Метан хаягдал: Байгальд гардаг хамгийн түгээмэл хаягдал нь метан хийн ялгаралт юм. Метан нь хүлэмжийн хийн нэг бөгөөд энэ нь агаарын дулааралд нөлөөлдөг.
- Нүүрсхүчлийн хийн хаягдал (CO2): Хийн үйлдвэрлэлээс гарч буй нэг чухал хаягдал нь нүүрсхүчлийн хийн ялгаралт бөгөөд энэ нь дэлхийн дулаарлыг үүсгэдэг.
1.2. Химийн хаягдал
- Химийн бодисууд: Хийн үйлдвэрлэлийн үйл явцад химийн бодисууд ашиглагддаг бөгөөд эдгээр бодисууд нь хортой байж болзошгүй. Жишээлбэл, аммиакийн хаягдал болон бусад химийн бодисууд.
- Тос, тосолгооны материал: Хийн үйл явцад тослогч бодисууд хэрэглэгддэг бөгөөд эдгээр тосууд хаягдал болж үлдэж болно.
1.3. Металлын хаягдал
- Металлын үлдэгдэл: Хийн аж ахуйн үйл ажиллагаанд метал ашиглагдах бөгөөд эдгээр нь ашигласан үед хаягдал металл үлддэг. Эдгээр хаягдлууд нь ихэнхдээ боломжтой дахин боловсруулах.
2. Хийн аж ахуйн хог хаягдлын байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө
Хийн хог хаягдал нь байгаль орчинд хэд хэдэн сөрөг нөлөө үзүүлдэг:
2.1. Хүлэмжийн хийн ялгаралт
Метан болон нүүрсхүчлийн хийн ялгаралт нь дэлхийн дулаарлын гол шалтгаан болдог. Хийн аж ахуйн үйл ажиллагаа нь энэ төрлийн хийн ялгаруулалтыг нэмэгдүүлдэг бөгөөд энэ нь:
- Дэлхийн дулаарал үүсгэж, цаг уурын өөрчлөлтөд нөлөөлдөг.
- Усны түвшин нэмэгдэх, өвөлдөө цаг агаарын хүндрэлийг үүсгэж болзошгүй.
2.2. Агаарын бохирдол
Хийн үйлдвэрлэл нь метан, нүүрсхүчлийн хийг болон бусад хорт хийнүүдийг агаарт ялгаруулдаг. Энэ нь:
- Агаарын бохирдол үүсгэж, хүний амьсгалын замын өвчлөл, амьтдын амьдралд сөргөөр нөлөөлдөг.
2.3. Усны бохирдол
Хийн хаягдал нь усны эх үүсвэрүүдийг бохирдуулж, хорт бодисууд болон химийн бодисуудын хуримтлал үүсгэж болзошгүй. Усны бохирдол нь:
- Амьтдын амьдрах орчныг бохирдуулж, хүний ундны усны чанар буурдаг.
3. Хийн аж ахуйн хог хаягдлыг зохицуулах арга замууд
Хийн хог хаягдлыг зохицуулах нь байгаль орчныг хамгаалахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.
3.1. Хаягдлыг дахин боловсруулах
- Метан хийг ашиглах: Метан хийг дахин боловсруулж, эрчим хүч үйлдвэрлэхэд ашиглах боломжтой.
- Химийн бодисуудыг дахин боловсруулах: Хими, пестицидийн хаягдлыг дахин боловсруулах, устгах.
3.2. Хаягдлыг аюулгүй устгах
- Химийн хаягдлыг устгах: Химийн хаягдлыг зөв зохицуулалттайгаар тусгай байгууламжид устгах.
- Метан хийг аюулгүй гаргах: Метан хийг агаар руу нийлүүлэхгүйгээр зохицуулах, шүүгч системүүд ашиглах.
3.3. Шинэлэг технологи ашиглах
- Уусгагч бодисын хэрэглээг багасгах: Хийн аж ахуйн үйл ажиллагаанд химийн бодисууд ашиглагддаг. Тиймээс уусгагч бодисуудын хэрэглээг бууруулах, экологийн хувьд аюулгүй бүтээгдэхүүн ашиглах нь чухал.
Хийн аж ахуйн хог хаягдал нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлдөг учир үүнийг зохицуулах, дахин боловсруулах, устгах арга хэмжээг авснаар байгаль орчныг хамгаалах, хүний эрүүл мэндийг сайжруулах боломжтой. Хийн хаягдлыг зөв зохицуулах нь дэлхийн дулаарлын эсрэг тэмцэх, байгаль орчинд сөрөг нөлөөг багасгах чухал алхам юм.
