Орон сууцны байрнууд хог хаягдлаа зөв ангилан ялгах нь байгаль орчныг хамгаалах, дахин боловсруулалтын үйл явцыг хөнгөвчлөх, хог хаягдлын хэмжээг бууруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Тиймээс орон сууцны байрны оршин суугчид хог хаягдлаа ангилж, зөв устгах нь орчны бохирдол, эрүүл мэндийн эрсдлийг бууруулдаг.
1. Хог хаягдлыг ангилах үндсэн төрөл
Орон сууцны байрнууд хог хаягдлаа дараах үндсэн төрлөөр ангилж, ялгах хэрэгтэй:
1.1. Хатуу хог хаягдал
- Цаас, картон: Цаасан хайрцаг, сэтгүүл, сонин, мэйл, цаасан уут зэрэг.
- Шил: Шилэн савнууд, шилэн эдлэл, аяганд орсон шил.
- Металл: Лонх, банкаар хийсэн бүтээгдэхүүнүүд, төмөр эдлэл, төмөр сав.
- Пластик: Пластик сав, хүнсний баглаа боодол, хуванцар савнууд.
1.2. Био задрах хог хаягдал
- Хүнсний хаягдал: Хоолны үлдэгдэл, жимс, ногоо, хогийн ургамал, хаясан хүнсний бүтээгдэхүүнүүд.
- Бага хэмжээний мод, навч: Гэрийн цэцэрлэгт ургамал, навчис, модны бутархай.
1.3. Аюултай хог хаягдал
- Цахилгаан бараа: Батерей, гэрлийн болон цахилгаан хэрэгслийн хаягдал, хуучин гар утас.
- Химийн бодисууд: Тос, будгийн хаягдал, химийн бүтээгдэхүүнүүд.
- Эмнэлгийн хаягдал: Эмнэлгийн шинжилгээний хэрэгслүүд, бусад аюултай биологийн хаягдал (зөвхөн хариуцлагатай байршилд устгах).
1.4. Ерөнхий хог хаягдал
- Хуванцар уут: Супермаркет, дэлгүүрээс авсан хуванцар уутнууд.
- Мод, чулуу: Таван хар чулуу, мод, чулуу, хайрга, орон сууцны засварын хаягдал.
2. Хог хаягдлыг ялгах аргачлал
Орон сууцны оршин суугчид хог хаягдлаа зөв ялгахын тулд дараах алхмуудыг дагаж мөрдөх хэрэгтэй:
2.1. Хогийн савнуудыг төрөл бүрээр ангилах
- Пластик, металл, шилний сав: Хогийн савыг гурван ангиллаар ялгах боломжтой: нэг сав нь пластик, нөгөө нь металл, хамгийн сүүлийнх нь шил.
- Био задрах хог: Био задрах хогийг тусгай саванд хийж, усанд амьдрах болон хурдан задардаг хог хаягдлыг хадгална.
- Аюултай хог хаягдлыг тусгай саванд: Батерей, химийн бодис, цахилгаан бараа зэрэг хогийг тусгай саванд хадгалж, зөв устгалд оруулах.
2.2. Хог хаягдлыг тусгай байгууламж руу тээвэрлэх
- Хог хаягдлыг ялган, тусгай контейнерт хийх замаар орон сууцны хогийн цэгт аваачиж, дахин боловсруулалт хийх, устгах зорилгоор зохих байгууллагад тээвэрлэнэ.
2.3. Хог хаягдлыг шинж чанараар нь ангилах
- Хог хаягдлыг шингэн, хатуу, аюултай, эсвэл байгальд сөрөг нөлөө үзүүлдэг хог гэж ялгах.
- Электрон хог хаягдлыг тусад нь (зуух, телевизор, гар утас, компьютер, батерей зэрэг).
2.4. Хог хаягдлын хэмжээг хязгаарлах
- Орон сууцанд зориулсан мэдээлэл, сурталчилгаа хийж, оршин суугчдын мэдлэгийг нэмэгдүүлэх.
- Хог хаягдлын хэмжээг багасгах зорилгоор цаг хугацаа, хэрэглээг төлөвлөж хог хаягдал үүсэхээс сэргийлэх.
3. Хог хаягдлын ангилалтын системийг орон сууцанд хэрэгжүүлэх
- Дахин боловсруулах төв байгуулах: Орон сууцны байрнуудын ойролцоо дахин боловсруулах төв байгуулах, эсвэл байр бүрт тусгай хогийн савууд байрлуулах.
- Төвлөрсөн хогийн савууд: Орон сууцны байрнуудын гадаа, хогийн цэгт тусгай савууд байрлуулж, дахин боловсруулалт хийх боломжийг бүрдүүлэх.
- Эко-аюулгүй савнууд: Оршин суугчдын хэрэглэж байгаа савнуудыг аюулгүй, байгальд ээлтэй, био задрах боломжтой материалаар хийж, уутыг ашиглахыг хязгаарлах.
4. Хог хаягдлын ангилал, устгалд оролцох оршин суугчдын үүрэг
Орон сууцны оршин суугчид хог хаягдлаа зөв ангилж, устгах нь өөрсдийн үүрэг. Үүний тулд оршин суугчдыг:
- Сургагч хөтөлбөр: Оршин суугчдыг хог хаягдлыг зөв ангилах талаар сургалтад хамруулж, мэдээлэл өгнө.
- Тамга тэмдэглэл ашиглах: Хог хаягдлыг зөв ангилах зориулалттай тэмдэглэл эсвэл хөдөлгөөнт апп хэрэглэж болно.
Орон сууцны байрнууд хог хаягдлаа зөв ангилах нь байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөг багасгах, дахин боловсруулах үйл явцад нэмэрлэх, хог хаягдлын хэмжээг бууруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Хог хаягдлыг ангилах нь зөвхөн байгаль орчны хамгаалалт төдийгүй, хүний эрүүл мэндийг сайжруулахад ч чухал ач холбогдолтой. Оршин суугчдын оролцоо, мэдлэгийг сайжруулснаар хог хаягдлыг зөв зохицуулан, олон талын үр дүнд хүрч чадна.
