Хүнсний хог хаягдлыг ашиглан бордоо хийх нь байгаль орчинд ээлтэй, эргэлтэд оруулах боломжтой нэгэн чухал арга юм. Энэ нь байгальд хортой нөлөө үзүүлэхгүйгээр хаягдлыг ашиглаж, хөрсөө баяжуулж, цэцэрлэг болон газар тариалангийн ургацад тустай байж болно.
Хүнсний хог хаягдлаар бордоо хийхийг компост хийх гэдэг бөгөөд энэ нь органик хог хаягдлыг биологийн аргаар задлах процесс юм. Компост хийх нь хүнсний хог хаягдлыг дахин ашиглах хамгийн түгээмэл, энгийн арга бөгөөд хөрсийг ургамалд хэрэгтэй шим тэжээлээр баяжуулж, хөрсний бүтцийг сайжруулдаг.
1. Компост хийх үйл явц1.1. Компост хийхийн тулд шаардлагатай зүйлс
- Органик хог хаягдал: Хүнсний хаягдал, ногоо, жимс, хагархай төмс, хоолны үлдэгдэл (амтлагчгүй), кофе буудай, мөөгний үлдэгдэл зэрэг.
- Ногоон материал: Био задрах материалууд, жишээ нь, жимс, ногоо, цэцэг, ургамлын навч.
- Хатуу материал: Хавирга, навчис, өвс, модны төгсгөлүүд, өвсний өвс болон бусад хатуу, эко материалууд.
- Агааржуулалт: Хөрсийг агааржуулж, амьд биетүүдэд хөрс хөндлөн нэвтэрч ажиллах боломжийг олгох.
- Чийгшил: Компост хийхэд шаардлагатай чийгшил, ойролцоогоор 40-60% чийгшилтэй байхад хамгийн сайн үр дүнд хүрнэ.
1.2. Компост хийх алхмууд
Материалын бэлдмэл: Хүнсний хаягдал, ногоон болон хатуу материалуудыг бэлдэж, ялгах. Ногоон материал нь биологийн процессийг түргэсгэж, хатуу материал нь агааржуулалтыг хангаж өгдөг.
Савлах/Ашиглах сав: Компост хийхэд зориулсан сав, орон сууцны хогийн цэг дээр олон тооны материалууд байрлахыг зөвшөөрөхөд зориулсан байрлах талбай.
Агааржуулалт: Хог хаягдлыг хооронд нь эргүүлж (салахаас сэргийлэх), агааржуулалт хийж, хөрсийг чийгшүүлж, хог хаягдал бүрэн задарч эхлэхийг хангаж өгнө.
Хүлээлт: Хог хаягдал хурааж дууссаны дараа бордоо бэлэн болно. Ихэнх тохиолдолд бордоо хийхэд хэдэн долоо хоног эсвэл сар шаардагддаг.
1.3. Компост хийх дотоод процесст юу болдог вэ?
Хүнсний хаягдал болон бусад органик материалууд биологийн аргаар задрах үед микроорганизм (бактериа, мөөгөнцөр, амьтдын халдваргүй тэжээлтэн) нь шингээлт, хүчилтөрөгчийн нөлөөгөөр органик материалын задрал үүсгэдэг. Үүний үр дүнд шим тэжээлээр баялаг компост бүтээгдэхүүн бий болно.
2. Компост хийхийн давуу талууд
Хөрсийг баяжуулна: Компост нь хөрсөнд байгалийн тэжээл өгч, ургамлын ургалт сайжирдаг. Мөн хөрсний бүтцийн чанарыг сайжруулж, ус шингээх чадварыг нэмэгдүүлдэг.
Био задрах боломжтой хог хаягдлыг дахин ашиглана: Хүнсний хог хаягдал нь хөрсийг сайжруулахад ашиглагддаг бөгөөд хаягдал материалын хэмжээг бууруулж, хогийн цэгт хаях шаардлагагүй болдог.
Хөрсний усалгааг сайжруулна: Компост нь хөрсийг чийгшүүлж, усалгааг багасгах, хэт хатаах, хэт усан давхаргын үүсэлтээс сэргийлдэг.
Аюултай химийн бодисгүй: Химийн бордоо хэрэглэж буйд харьцуулахад, компост нь байгальд ээлтэй, аюулгүй байдаг. Үүнээс ургамал, хөрс, ус болон агаар бохирдохгүй.
Эрүүл мэндийг дэмждэг: Тогтвортой, хортой хог хаягдлыг багасгах нь байгаль орчны аюулгүй байдлыг сайжруулдаг. Мөн хөрсийг зөв ашиглах нь ургамалд шим тэжээл өгч, эрүүл ургац авахад тусалдаг.
3. Компост хийхэд анхаарах зүйлс
3.1. Материалын харьцаа
- Компост хийхэд ашиглах ногоон (ургамал, хүнсний хаягдал) ба хатуу (навчис, салхины өвс) материалын харьцаа чухал. Ерөнхийдөө 2:1 эсвэл 3:1 харьцаатай байх нь хамгийн тохиромжтой.
3.2. Чийгшил
- Хөрс чийгтэй байлгах хэрэгтэй. Гэхдээ хэт чийгтэй бол гниль үүсэх магадлалтай.
3.3. Агааржуулалт
- Компост хийх савыг үе үе эргүүлж, агааржуулах шаардлагатай. Ингэснээр, хог хаягдал илүү хурдан задрах бөгөөд амьд биетүүд үйлчилнэ.
3.4. Үнэр болон бохирдол
- Хэрэглэж буй хүнсний хаягдал нь хортой амтлагчгүй, буцалж устсан байх ёстой. Агаарт задралд орсон үед амттай үнэр үүсдэггүй, харин эвгүй үнэр гарах магадлалтай. Энэ нь хий болон хүчилтөрөгч дутагдаж буй үед тохиолдож болно.
4. Дүгнэлт
Хүнсний хог хаягдлыг бордоо хийхэд ашиглах нь байгаль орчинд ээлтэй, хог хаягдлын хэмжээг бууруулж, хөрсийг сайжруулж ургамал ургах орчныг нэмэгдүүлэхэд чухал ач холбогдолтой арга юм. Тохиромжтой материал сонгон, агааржуулалт, чийгшил болон хөрсний бүтэц хадгалагдсан тохиолдолд компост нь маш үр дүнтэй, экологийн хувьд сайн шийдэл болно.
