Сансрын хог хаягдал нь дэлхийн тойрог замд үлдсэн ашиглагдаагүй хиймэл дагуулууд, пуужингийн хэсгүүд, дэлбэрсэн сансрын төхөөрөмжүүдийн үлдэгдлээс бүрддэг. Энэ нь сансрын нислэгийн аюулгүй байдал, ирээдүйн судалгаа, хиймэл дагуулуудын ажиллагаанд сөрөг нөлөө үзүүлж байна.
1. Сансрын хог хаягдлын эх үүсвэрүүд
🚀 Ашиглагдахаа больсон хиймэл дагуулууд – Мөчлөг нь дууссан, ажиллагаагүй болсон хиймэл дагуулууд тойрог замд үлддэг.
🛰 Пуужингийн шатны үлдэгдэл – Пуужин хөөрөх үед шатахууны хэсгүүд болон бусад эд ангиуд сансарт үлддэг.
💥 Сансрын мөргөлдөөнөөс үүссэн хэлтэрхий – Хиймэл дагуулууд хоорондоо мөргөлдөх эсвэл тэдгээрийг санаатайгаар дэлбэлэх үед жижиг хог хаягдал үүснэ.
🔩 Эвдэрсэн сансрын төхөөрөмжүүдийн хэсгүүд – Жижиг боолт, самар, будагны хэлтэрхий гэх мэт зүйлс ч хурдтайгаар тойрон эргэлдэж, аюул үүсгэнэ.
2. Сансрын хог хаягдлын нөлөөлөл
⚠ Сансрын нислэгийн аюул – 28,000 км/ц хурдтайгаар тойрон эргэлдэж буй хогийн жижиг хэсгүүд хүртэл сансрын хөлөгт ноцтой хохирол учруулж болзошгүй.
📡 Хиймэл дагуулын ажиллагаанд саад учруулах – Хиймэл дагуулууд хог хаягдалтай мөргөлдвөл эвдэрч, дэлхийн харилцаа холбоо, цаг агаарын судалгаа, GPS зэрэг системд доголдол үүсгэнэ.
🚀 Ирээдүйн сансрын аялал, судалгаанд хүндрэлтэй байдал бий болгох – Сансрын хог хаягдал нэмэгдэхийн хэрээр сансрын шинэ төхөөрөмж хөөргөх, тойрог замд аюулгүй ажиллах нөхцөл улам хүндэрнэ.
3. Олон улсын хяналт, зохицуулалт
🌍 НҮБ-ын Сансрын Гадаад Орчны Энхийн Ашиглалтын Хороо (COPUOS) – Сансрын хог хаягдлыг бууруулах бодлого, стандарт боловсруулдаг.
📜 ISO 24113 стандарт – Олон улсын сансрын агентлагуудыг хог хаягдлыг бууруулах арга хэмжээ авахыг шаарддаг.
🇺🇸 NASA, ESA, JAXA зэрэг агентлагууд – Сансрын хог хаягдлыг багасгах, устгах технологи боловсруулж байна.
4. Сансрын хог хаягдлыг бууруулах технологи, шийдлүүд
✅ Өөрийгөө устгадаг хиймэл дагуулууд – NASA, ESA зэрэг агентлагууд тойрог замд дууссан хиймэл дагуулуудыг аюулгүйгээр устгах систем боловсруулж байна.
🕸 Соронзон эсвэл тороор барих технологи – Жижиг хиймэл дагуулууд соронзон эсвэл тор ашиглан сансрын хогийг барьж, устгадаг. (Жишээ: Японы JAXA агентлагийн туршилт)
🔥 Агаар мандалд шатаах арга – Хуучирсан хиймэл дагуулуудыг дэлхийн агаар мандал руу оруулж, шаталтаар устгадаг.
🛰 Лазер ашиглан мөргөлдөөнөөс сэргийлэх – Сансрын лазерийн тусламжтайгаар жижиг хэсгүүдийг түлхэж, тойрог замаас гаргах туршилтууд хийгдэж байна.
🔹 Жишээ: Европын сансрын агентлаг (ESA) "ClearSpace-1" хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, 2025 онд анхны сансрын хог цэвэрлэгч хиймэл дагуул хөөргөх төлөвтэй.
5. Кесслерийн нөлөө (Kessler Syndrome) ба ирээдүйн сорилтууд
🌍 Кесслерийн онолын дагуу, сансрын хог хаягдал хэт ихэсвэл мөргөлдөөнөөс үүдэн улам олон жижиг хог үүсч, тойрог зам ашиглах боломжгүй болно. Энэ нь хүн төрөлхтний ирээдүйн сансрын аялал, судалгаанд ноцтой аюул учруулж болзошгүй.
Сансрын хог хаягдлыг бууруулах, устгах нь шинжлэх ухаан, технологийн томоохон сорилтуудын нэг болоод байна. Дэлхийн улс орнууд хамтран ажиллаж, ухаалаг хиймэл дагуул, сансрын цэвэрлэгээний технологи хөгжүүлэх нь цаашдын хөгжлийн чухал алхам юм.
🚀 "Сансар хогийн сав биш!" – Тойрог замыг цэвэр байлгахын тулд дэлхийн бүх улс хамтран ажиллах шаардлагатай. 🌍
