Цэвэрлэх байгууламж нь ахуйн болон үйлдвэрийн бохир усыг цэвэршүүлдэг бөгөөд үүнээс олон төрлийн хог хаягдал гардаг. Энэ хаягдал нь байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй тул зохих менежмент шаарддаг.
1. Цэвэрлэх байгууламжаас үүсэх хог хаягдлын төрөл
✅ Бохир лаг (лагийн хаягдал)
- Бохир уснаас ялгаран гарч ирсэн органик, органик бус үлдэгдэл.
- Хүнд металл, бактери, вирус агуулж байх магадлалтай.
- Элэгдсэн хоолой, ус шүүгч төхөөрөмжөөс үүсэх лаг.
✅ Хатуу хаягдал
- Элс, хайрга, хуванцар, даавуу, шүүлтүүрийн үлдэгдэл.
- Бохир усанд хаягдсан ахуйн хог, хүнсний үлдэгдэл.
✅ Химийн бодисын хаягдал
- Флокулянт, коагулянт зэрэг цэвэршүүлэхэд хэрэглэсэн химийн бодисын үлдэгдэл.
- Хүчил, шүлт, фосфат, аммиак зэрэг бохирдлууд.
✅ Тос, өөхний хаягдал
- Үйлдвэр, ресторан, гэр ахуйгаас бохир усанд орсон өөх тос.
2. Байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөө
🔴 Хөрсний бохирдол:
- Лагийг зөв зохицуулахгүй бол хөрсөнд хорт бодис шингэж, үржил шимийг бууруулдаг.
🔴 Усны бохирдол:
- Цэвэрлэгээгүй лаг, химийн бодисууд гол, нуур, гүний усыг бохирдуулдаг.
🔴 Агаарын бохирдол:
- Лаг хатаах, устгахад метан, хүхэрт устөрөгч зэрэг хорт хий ялгарч, эвгүй үнэр үүсгэнэ.
3. Дахин боловсруулах, ашиглах боломж
♻ Лагийг бордоо болгох
- Органик лагийг задалж, хөрсний бордоо, биохий гаргаж авах боломжтой.
♻ Эрчим хүч үйлдвэрлэх
- Лагийг исэлдүүлж биохий (метан) гарган авч эрчим хүч үйлдвэрлэх.
♻ Хатуу хаягдлыг дахин боловсруулах
- Элс, хайргыг зам, барилгын ажилд ашиглах.
- Хуванцар болон бусад дахин боловсруулах боломжтой материалыг ялгах.
4. Монгол дахь нөхцөл байдал, шийдэл
- Улаанбаатар хотын Төв цэвэрлэх байгууламжаас жилд 150,000 тонн лаг гардаг.
- Одоогоор лагийг үр ашигтай дахин боловсруулах технологи хангалтгүй байна.
- Шийдэл:
✅ Бохир лагийг биохий, бордоо гаргах технологид ашиглах
✅ Цэвэрлэх байгууламжийн шинэчлэл хийх
✅ Тос, химийн бодисын шүүлтүүрийг сайжруулах
Дүгнэлт: Цэвэрлэх байгууламжаас гарах хаягдал нь зөв менежментгүй бол байгаль орчинд ихээхэн хохирол учруулна. Харин үр ашигтай дахин боловсруулалт хийснээр байгальд ээлтэй, эдийн засгийн хувьд ашигтай шийдэл бий болгож болно.
