Олон улс хог хаягдлыг үр дүнтэй удирдаж, дахин боловсруулах, устгах, эрчим хүч болгон хувиргах инновацлаг шийдлүүдийг нэвтрүүлж байна. Доорх орнууд хог хаягдлын менежментийн шилдэг туршлагыг хэрэгжүүлж буй жишээнүүд юм.
1. Швед 🇸🇪 – “Хоггүй улс” стратеги
✅ Яагаад шилдэгт тооцогддог вэ?
- Хог хаягдлын 99%-ийг дахин боловсруулж эсвэл эрчим хүч болгон хувиргадаг.
- “Waste-to-Energy” (WTE) буюу хогноос эрчим хүч гаргах технологийг өргөн ашигладаг.
- Гадны хог импортолдог – Жилд 2 сая тонн хог хаягдлыг бусад улсаас авч, эрчим хүч үйлдвэрлэдэг.
✅ Гол онцлог
- Хог ангилалт маш нарийн бөгөөд иргэд ялгах үүрэгтэй.
- Оршин суугчдаас хог хаягдлын татвар авдаг, ингэснээр иргэд хог бага гаргахыг хичээдэг.
- Хаягдлыг дулаан, цахилгаан болгон хувиргадаг.
🔹 Сургамж авах зүйл: Хогийг эрчим хүч болгон хувиргах боломжийг бүрэн ашиглах.
2. Япон 🇯🇵 – Нарийн хог ялгах систем
✅ Яагаад шилдэгт тооцогддог вэ?
- Хогийг 45 төрөлд ангилдаг.
- Хотын өөр өөр бүсэд хог ялгах дүрэм өөр байдаг.
- Дахин боловсруулах түвшин өндөр (80%+).
✅ Гол онцлог
- Хуванцар, шил, цаасыг дахин боловсруулах хатуу журамтай.
- Иргэд хогийг үнэгүй хаяж чаддаггүй, тусгай хогийн уут худалдаж авч хаях ёстой.
- Технологи ашигласан шатаах үйлдвэрүүдтэй, агаарыг бохирдуулахгүйгээр хог шатааж, эрчим хүч гаргадаг.
🔹 Сургамж авах зүйл: Иргэдийг хог хаягдлаа нарийвчлан ангилахад сургах, хатуу журам тогтоох.
3. Герман 🇩🇪 – Дахин боловсруулах дэлхийн тэргүүлэгч
✅ Яагаад шилдэгт тооцогддог вэ?
- Дахин боловсруулах түвшин 67% буюу дэлхийд хамгийн өндөр үзүүлэлттэй.
- "Green Dot" (Grüner Punkt) систем – Савлагаа үйлдвэрлэгчид дахин боловсруулалтын зардлыг хариуцдаг.
- Хогийн менежментийн олон шатлалт системтэй.
✅ Гол онцлог
- Өрхийн түвшинд хогийг сайтар ангилдаг (цаас, шил, хуванцар, био хаягдал, ердийн хог гэх мэт).
- Компаниуд дахин боловсруулахад хөрөнгө оруулах үүрэгтэй.
- Хуванцар сав баглаа боодол дээр “Green Dot” тэмдэглэгээ тавьдаг, энэ нь үйлдвэрлэгч тухайн бүтээгдэхүүний хаягдлыг дахин боловсруулах үүрэгтэй гэсэн үг.
🔹 Сургамж авах зүйл: Үйлдвэрлэгчдийн хариуцлагыг нэмэгдүүлэх, хог хаягдлыг бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгийн эхнээс нь төлөвлөх.
4. Өмнөд Солонгос 🇰🇷 – Хүнсний хаягдлыг бүрэн дахин боловсруулах систем
✅ Яагаад шилдэгт тооцогддог вэ?
- Хүнсний хаягдлын 95%-ийг дахин боловсруулдаг.
- “Ухаалаг хогийн сав” системтэй – Хүнсний хог хаягдлыг граммаар хэмжиж, төлбөр тооцдог.
- Дахин боловсруулах үйлдвэрүүд маш хөгжсөн.
✅ Гол онцлог
- Хүнсний хаягдлын татварын систем – Иргэд хүнсний хаягдлын хэмжээгээр хураамж төлдөг тул бага хаяхыг хичээдэг.
- Технологиор дамжуулан үр ашигтай хог менежмент хийдэг (QR кодтой хогийн сав).
- Органик хогийг бордоо болон малын тэжээл болгон ашигладаг.
🔹 Сургамж авах зүйл: Хүнсний хаягдлыг бүрэн дахин боловсруулах, иргэдийг хог багасгахад урамшуулах.
5. Сингапур 🇸🇬 – Хотын хэмжээнд ухаалаг хог менежмент
✅ Яагаад шилдэгт тооцогддог вэ?
- Автомат хогийн менежментийн системтэй – Ухаалаг хог шахах савнууд, шугам хоолойн системээр хогийг автоматаар тээвэрлэдэг.
- Эрчим хүч гаргах хог шатаах үйлдвэрүүдтэй.
- Дахин боловсруулах урамшууллын системтэй.
✅ Гол онцлог
- “Pay-as-you-throw” систем – Хог их гаргадаг хүмүүс илүү их төлбөр төлдөг.
- Ухаалаг хогийн сав, цэгүүд байрлуулсан – Битүүмжилсэн хогийн савнууд муухай үнэр, бохирдол үүсгэхгүй.
- Хог шатаах системтэй боловч ялгарах бохирдлыг багасгасан.
🔹 Сургамж авах зүйл: Ухаалаг технологийг хогийн менежментэд нэвтрүүлэх, хог багасгах урамшууллын систем хэрэгжүүлэх.
6. Канад 🇨🇦 – Хог багасгах иргэний оролцоо
✅ Яагаад шилдэгт тооцогддог вэ?
- Иргэд хог хаягдлаа ангилж, дахин боловсруулах системийг идэвхтэй дэмждэг.
- Хог хаягдлын хураамжтай – Их хэмжээний хог гаргахад илүү их төлбөр төлнө.
- Органик хог хаягдлыг биогаз болон бордоо болгодог.
✅ Гол онцлог
- “Zero Waste” стратеги хэрэгжүүлж буй.
- Хогийг дахин боловсруулах, бууруулахад иргэдийн оролцоо өндөр.
- Компаниуд бүтээгдэхүүнээ дахин боловсруулах боломжтойгоор үйлдвэрлэх ёстой.
🔹 Сургамж авах зүйл: Иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хог хаягдлыг багасгах системийг хөгжүүлэх.
Хог хаягдлын менежментэд шилдэг улс орнууд дараах зарчмуудыг баримталдаг:
✅ Хогийг анхан шатанд ангилах (Япон, Герман).
✅ Хогийг эрчим хүч болгон хувиргах (Швед, Сингапур).
✅ Дахин боловсруулах системийг сайжруулах (Герман, Канад).
✅ Хүнсний хаягдлыг бүрэн боловсруулах (Өмнөд Солонгос).
✅ Ухаалаг технологи нэвтрүүлэх (Сингапур).
♻ Монгол Улс энэ туршлагаас суралцаж, иргэдийн оролцоог нэмэгдүүлэх, хог ангилах, дахин боловсруулах, хаягдлыг эрчим хүч болгох чиглэлд анхаарах хэрэгтэй! 🌏
