Гудамжны хогийн сав нь нийтийн газарт хэрэглэгчийн хог хаягдлыг аюулгүй, зохион байгуулалттайгаар цуглуулж хадгалах зориулалттай байдаг. Эдгээр хогийн савны төрөл ангилал нь орчны төрлөөс хамааран өөр өөр байдаг бөгөөд янз бүрийн шаардлага, хэрэглээг хангахуйц хийцтэй байдаг. Дараах ангилалууд нь хамгийн түгээмэл хогийн савнуудыг тусгасан болно:

1. Гадна талбайн энгийн хогийн сав

• Төрөл: Хаалттай, нээлттэй эсвэл тагтай хогийн сав.
• Хэрэглээ: Гудамж, паркийн газар, үзвэр үйлчилгээний газруудад тавигддаг. Эдгээр сав нь хүмүүсийн хогийг хуримтлуулахад зориулагдсан бөгөөд ил задгай хаягдлаас сэргийлэх зорилготой.
• Онцлог: Энгийн болон суурилуулсан хогийн савнууд нь заримдаа замын хажуугийн хогийг хуримтлуулах зориулалттай.

2. Педальтай хогийн сав

• Төрөл: Тагтай сав, педальтай механизмтай.
• Хэрэглээ: Гудамжны хогийн савны дотор орох бөгөөд хог хаях үед гараар нээх шаардлагагүй, педальтай механизм нь хог хаяхад амархан боломж олгодог.
• Онцлог: Нийтийн газарт ил задгай гараар хог хаяхгүйгээр гигиенийн шаардлага хангаж, илүү аюулгүй.

3. Тагтай, хавчаар бүхий хогийн сав

• Төрөл: Тагтай, хавчаар бүхий хэлбэртэй.
• Хэрэглээ: Эдгээр хогийн сав нь зөвхөн зам талбай дээр болон олон нийтийн газар, паркууд болон бусад байгууллагуудын орчинд ашиглагддаг.
• Онцлог: Хавчаар нь савны амсарт ойрхон байрладаг бөгөөд хогны савыг амархан нээж, хогийг хадгалах нөхцөлүүдийг аюулгүй болгож байдаг.

4. Хагас автомат болон автомат хогийн сав

• Төрөл: Автомат буюу хагас автомат хогийн сав.
• Хэрэглээ: Ийм хогийн сав нь олон нийтийн газар болон гудамжинд тохиромжтой бөгөөд хог хаях үед хогийн савын амсар нээгдэхэд тусгай төхөөрөмжийн тусламжтай ажилладаг.
• Онцлог: Автомат систем нь хогийг зөөвөрлөх, хаях болон хогийн савын доторх үйлдлүүдийг хянадаг. Зарим нь цахилгаан хөдөлгүүртэй бөгөөд илүү олон хог хуримтлуулах боломжтой.

5. Модульчлагдсан хогийн сав

• Төрөл: Хогийн савны төрөл бүрийг модульчилж, хэрэгцээнд тааруулан тохируулах боломжтой.
• Хэрэглээ: Эдгээр нь гудамж болон цэцэрлэгт, олон нийтийн байр, худалдааны төв зэрэгт ашиглагддаг.
• Онцлог: Гүйцэтгэлд өөрчлөлт оруулах, өөрийнхөө хэрэгцээнд тохируулах боломжтой. Хамгийн гол нь янз бүрийн хог хаягдлыг ялгах зориулалттай.

6. Тамхины иш болон үнс хадгалах зориулалттай хогийн сав

• Төрөл: Тамхины иш, үнс хадгалах зориулалттай тусгай сав.
• Хэрэглээ: Гудамж, талбайд тамхи татдаг хүмүүсийн хог хаягдлыг хуримтлуулах.
• Онцлог: Эдгээр сав нь үнс болон тамхины ишийг ялгах зорилготой бөгөөд хөрсний бохирдол болон хаягдалгүй хадгалах боломж олгодог.

7. Нийтийн хогийн сав (Ангилалтай хогийн сав)

• Төрөл: Нийтийн хогийн сав нь хог хаягдлыг ангилах зориулалттай байдаг (жишээ нь, цаас, пластик, органик хог).
• Хэрэглээ: Зориулалтын дагуу хог хаягдлыг ялгах, дахин боловсруулж ашиглахад зориулагддаг.
• Онцлог: Энэхүү төрлийн сав нь олон нийтийн хог хаягдлыг ангилах, үр дүнтэй дахин боловсруулах явцыг дэмжих зорилготой.

8. Өндөр хүчин чадалтай хогийн сав

• Төрөл: Том хэмжээтэй, хүчтэй хогийн сав.
• Хэрэглээ: Гудамж, нийтийн талбайд их хэмжээний хог хуримтлуулах зориулалттай.
• Онцлог: Эдгээр сав нь олон хүнтэй орчинд ашиглагддаг, өндөр ачаалалд тэсвэртэй, хогийг удаан хугацаанд хадгалах чадвартай.

9. Үнэргүй хогийн сав

• Төрөл: Үнэр шүүгчтэй хогийн сав.
• Хэрэглээ: Гудамж, нийтийн байгууламжийн орчинд хэрэглэгдэнэ, хог хаягдлыг аюулгүй хадгалах үед үнэр үүсгэхгүй байх.
• Онцлог: Хог хаягдлын үнэрийг шүүх зориулалттай тусгай шүүлтүүртэй, тохиромжтой.

10. Ухаалаг хогийн сав

• Төрөл: Бидний өдөр тутмын хэрэглээнд шинэ технологи оруулсан хогийн сав.
• Хэрэглээ: Ухаалаг хогийн сав нь хогийн савны түвшинг хянаж, дүүрэх үед автоматаар мэдэгддэг системтэй.
• Онцлог: Технологиор тоноглогдсон бөгөөд орчны бохирдолыг багасгаж, хогийг зөв цуглуулдаг.

Эдгээр төрлүүд нь хогийн савны төрөл, хэрэглээний орчин, болон гудамж, нийтийн газартын шаардлагаас хамааран сонгогддог. Хамгийн гол нь эдгээр савнууд нь орчны бохирдлыг бууруулах, хог хаягдлын зохион байгуулалт, дахин боловсруулах боломжийг сайжруулах зорилготой байдаг.

Дотор зориулалтын хуванцар хогийн сав нь олон төрлийн дизайнаар, хэрэглээний шаардлагаас хамааран янз бүрийн ангилалаар үйлдвэрлэгддэг. Хамгийн түгээмэл төрөл ангилалд дараах зүйлс багтана:

1. Энгийн хогийн сав:

• Төрөл: Үндсэн хуванцар сав, хаалттай эсвэл нээлттэй хэлбэртэй.
• Хэрэглээ: Энэ төрлийн сав нь гэр, албан тасалгаа зэрэг орчинд өргөн хэрэглэгддэг. Ихэвчлэн хог хаягдлыг хуримтлуулах зориулалттай.
• Тавигдах шаардлага: Амархан цэвэрлэгдэх, тагтай эсвэл таггүй байж болох бөгөөд үнэрт бодисуудыг багасгах чадвартай.

2. Тагтай хогийн сав:

• Төрөл: Хогийн савны амсар дээр тагтай, таг нь илгээх, хаах үйлдэлтэй байдаг.
• Хэрэглээ: Үнэр гаргахгүй, цэвэрлэгээ хялбар болгох зорилгоор хэрэглэгдэнэ. Ажлын байр, орон сууц, олон нийтийн газар зэрэгт хэрэглэнэ.
• Тагны онцлог: Энгийн тагтай эсвэл даралтын механизмтай, таг нь олон давхаргаар битүүмжлэгдсэн байж болно.

3. Педальтай хогийн сав:

• Төрөл: Хэд хэдэн хөлтэй, педаль механизмтай.
• Хэрэглээ: Хэрэглэгч гар гараа ашиглахгүйгээр хог хаях боломжийг олгоно, энэ нь гигиенийн хувьд чухал. Олон нийтийн байгууламжид өргөн хэрэглэгддэг.
• Онцлог: Педальыг алхаж хогийн савны амсар нээгддэг, гараар хог хаяхгүйгээр илүүдэл нянгаар амьсгалж болохгүй.

4. Дээд зэрэглэлийн материалтай хогийн сав:

• Төрөл: Ухаалаг, хүчтэй, бат бөх хуванцар материалаар хийсэн.
• Хэрэглээ: Тогтвортой чанар шаарддаг ажлын байр, үйлдвэрүүдэд ашиглагддаг.
• Онцлог: Хүнд хог хаягдлыг хадгалах, их хэмжээний хог хуримтлуулахад тохиромжтой.

5. Зарим үйлдэлд зориулсан тусгай хогийн сав:

• Төрөл: Хүнсний хаягдал, органик хог хаягдал зэргийг ялган хадгалах зориулалттай.
• Хэрэглээ: Гэрийн болон албан тасалгаа дахь хүнсний хаягдал, бусад ангилалтай хог хаягдлыг тусгаарлах.
• Онцлог: Хог хаягдлыг дахин боловсруулахад тохиромжтой, ялгаж хадгалах зориулалтаар бүтээгдсэн.

6. Үнэрт бодисын шүүлтүүртэй хогийн сав:

• Төрөл: Хог хаягдлыг хадгалахад зориулж үнэрийг шүүж, ариутгахад тусгай технологитой.
• Хэрэглээ: Энэ нь эрүүл ахуйн орчинд, гэрт болон албан тасалгаа, сувилахуйн болон эмнэлгийн байгууламжид тохиромжтой.
• Онцлог: Үнэрт бодис болон бактерийг шүүж, цэвэр орчныг хадгалдаг.

7. Доторх нөөц савтай хогийн сав:

• Төрөл: Хогийн сав нь нэмэлт хуванцар халаас, савтай.
• Хэрэглээ: Хог хаягдлыг системтэйгээр боловсруулах, хадгалах зорилготой.
• Онцлог: Хэрэглэгч нөөц савтай тул нэмж хог хаягдал хийж болно, бага зай эзэлж, цэвэрлэхэд хялбар.

8. Хуванцар хогийн сав (Резинэн савтай):

• Төрөл: Тэгш, нягт, хөнгөн, хямд материалтай.
• Хэрэглээ: Бага орон зайтай газарт ашиглагддаг бөгөөд ая тухтай хэрэглээний зориулалттай.
• Онцлог: Хэрэглэхэд хялбар бөгөөд эрчим хүчний зарцуулалт багатай.

Эдгээр төрөл ангилал нь хэрэглэгчийн хэрэгцээ, ашиглалтын орчны хэрэгцээг хангах зорилготой бүтээгдсэн бөгөөд ихэнх нь хялбар цэвэрлэгээ, хадгалалт хийхэд зориулагддаг.

Тамхины иш, үнсний хогийн сав нь амьдралын хэв маяг, орчны бохирдолтой холбоотойгоор чухал ач холбогдолтой. Энэ төрлийн хогийн савны төрлүүд нь олон янз бөгөөд тухайн орчин, хэрэглэгчийн хэрэгцээнээс хамаардаг. Хамгийн түгээмэл төрөл ангилалд дараах зүйлс орно:

1. Гаднах хогийн сав:

   • Гадна талбайд ашигладаг, өвлийн улиралд ч хүртэл ашиглах боломжтой.
   • Унтраасан тамхины ишийг хуримтлуулдаг, ерөнхийдөө тортой сав.
   • Энэ төрлийн хогийн сав нь аюулгүй байдал, амархан цэвэрлэх боломжийг олгодог.

2. Тамхины ишний тусгай сав:

   • Зориулалттай сав, хадгалалт хийхэд тусгайлан бүтээгдсэн.
   • Цахилгаан тамхи хэрэглэж буй хүмүүст зориулсан тусгай савнууд байдаг.

3. Автомат хогийн сав:

   • Хэрэглэгчийн тавьсан тамхины ишийг хүлээн авч автоматжуулсан системээр ачиж хадгалдаг.
   • Зарим нь халаагчтай бөгөөд эвгүй үнэрийг шүүх, устгах зориулалттай байдаг.

4. Үнсний сав:

   • Унтарсан тамхины үнсийг агуулдаг тусгай сав.
   • Үнсийг аюулгүй хадгалдаг, ил задгай болохгүй, шатаах аюулгүй.

5. Цахим тамхины хогийн сав:

   • Цахим тамхи болон түүний хаягдлыг зориулалтын саванд хадгалдаг.
   • Тусгай халаагчтай, шилдэг технологиор аюулгүй байдлыг хангадаг.

Эдгээр хогийн савнууд нь орчны бохирдлыг бууруулах, амьсгалын замын өвчнөөс сэргийлэх, хүний эрүүл мэндийг хамгаалах зорилготой хэрэглэгддэг.

Төмөр хогийн савны төрөл ангилал нь дараах хэд хэдэн хүчин зүйлээс хамаардаг бөгөөд эдгээр нь хогийн савны ашиглах зориулалт, хэмжээнээс шалтгаалж өөр өөр байдаг. Төмөр хогийн савнууд нь хүний амьдралд амар хялбар байдлаар хог хаягдлыг зохион байгуулах үүрэгтэй бөгөөд тэдгээрийг олон төрлөөр ашигладаг.

Төмөр хогийн савны төрөл ангилал:

1. Хэмжээний ангилал:

   • Жижиг хогийн сав: 30-50 литр багтаамжтай бөгөөд гэр, оффис, нийтийн үйлчилгээний байгууллагуудад хэрэглэгддэг.
   • Дунд хэмжээний хогийн сав: 60-100 литр багтаамжтай, томоохон байгууллагуудад, худалдааны төвүүдэд ашиглагддаг.
   • Том хогийн сав: 200 литр ба түүнээс дээш багтаамжтай, орон сууцны хороолол, барилга, аж үйлдвэрийн газар зэрэгт хэрэглэгддэг.

2. Хэрэглээний зориулалт:

   • Гэрийн хогийн сав: Гэртээ хог хаягдал цуглуулах зориулалттай, ерөнхийдөө жижиг хэмжээтэй.
   • Нийтийн хогийн сав: Гэр хороолол, нийтийн газруудад хог хаягдлыг цуглуулах зориулалттай том савнууд.
   • Аж үйлдвэрийн хогийн сав: Үйлдвэр, барилга дээр ашигладаг, өндөр бат бөх материалтай, том савнууд.

3. Материалын ангилал:

   • Галд тэсвэртэй хогийн сав: Гал авсан хогийг аюулгүй хадгалахын тулд тусгай галд тэсвэртэй төмрөөр хийгдсэн.
   • Тэмдэглэгээтэй хогийн сав: Тухайн хогийн төрөл болон аюулгүй байдал, ангилах зорилгоор тодорхой тэмдэглэгээ хийсэн сав.

4. Онцлогтой хогийн сав:

   • Тусгай хогийн сав (Аюултай хог): Аюултай хог хаягдал, химийн бодисууд, шинжлэх ухааны хог хаягдлын зориулалттай.
   • Ус нэвтрүүлдэггүй хогийн сав: Хог хаягдал нь ус орж болохгүй нөхцөлд зориулсан сав.
   • Гар бариултай хогийн сав: Хөгжлийн түвшин багатай орчинд ашиглахад гар бариултай, хялбар хөдөлгөх боломжтой хогийн сав.

Төмөр хогийн савнуудын давуу талууд:

• Удаан эдэлгээтэй: Төмөр нь хатуу материал бөгөөд удаан хугацаагаар ашиглах боломжтой.
• Хамгаалалт сайн: Төмөр сав нь аюулгүй байдал болон хогийг зөв хадгалах боломжийг олгодог.
• Хогийн төрөл ангилах: Хогийг төрөл бүрээр ялгаж цуглуулахад зориулагдсан савнууд олширсон.

Төмөр хогийн сав нь хог хаягдлыг зохион байгуулах, байгаль орчныг хамгаалах, хүний эрүүл мэндийг сайжруулах зорилгоор чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Хуванцар хогийн сав нь янз бүрийн төрлийн хуванцарыг дахин боловсруулахад туслах зорилготой байдаг. Хуванцар хогийн савыг үндсэнд 7 төрөлд хувааж болно, эдгээр нь тухайн хуванцар материалын химийн бүтцээс хамаардаг. Эдгээр төрлүүдийг дараах байдлаар ангилж болно:

1. PET (Полиэтилен Терифталат):

   • Тайлбар: Ихэвчлэн ундаа, ус, сок, хүнсний савлагаанд ашиглагддаг.
   • Дахин боловсруулах: Маш амархан дахин боловсруулж болно.
   • Онцлог: Хөнгөн, хүчтэй бөгөөд шилний оронд ашиглах боломжтой.

2. HDPE (Өндөр нягтралтай полиэтилен):

   • Тайлбар: Мөнгөн гутал, сав суулга, хогийн уут зэрэг зүйлсэд хэрэглэгддэг.
   • Дахин боловсруулах: Энэ төрлийн хуванцар дахин боловсруулахад хялбар.
   • Онцлог: Хатуу, хүчтэй бөгөөд химийн аюулгүй байдалтай.

3. PVC (Поли Винил Хлорид):

   • Тайлбар: Хуванцар хоолой, сав суулга, гоо сайхны бүтээгдэхүүнд хэрэглэгддэг.
   • Дахин боловсруулах: Дахин боловсруулахад хүндрэлтэй бөгөөд хог хаягдлыг устгах нь аюултай байж болно.
   • Онцлог: Хүчтэй, удаан эдэлгээтэй.

4. LDPE (Бага нягтралтай полиэтилен):

   • Тайлбар: Хальсан уут, сав баглаа боодлын материал, даавуун материалд хэрэглэгддэг.
   • Дахин боловсруулах: Дахин боловсруулдаг боловч олон нийтийн түгээмэл дахин боловсруулдаггүй.
   • Онцлог: Гоёмсог бөгөөд уян хатан, сайн хамгаалагч.

5. PP (ПолиПропилен):

   • Тайлбар: Хуванцар сав, хүүхдийн тоглоом, хоол хүнсний савлагаанд хэрэглэгддэг.
   • Дахин боловсруулах: Дахин боловсруулдаг боловч бусад хуванцартай харьцуулахад бага.
   • Онцлог: Багцлах, тээвэрлэхэд хялбар.

6. PS (Поли Стирол):

   • Тайлбар: Хуванцар аяга, сав суулга, барилгын материалыг хийхэд хэрэглэгддэг.
   • Дахин боловсруулах: Өндөр эрсдэлтэй, дахин боловсруулалтад ордоггүй.
   • Онцлог: Хэврэг, хөнгөн, гэрэл гэгээтэй.

7. Other (Бусад):

   • Тайлбар: Энэ нь олон төрлийн хуванцар нийлмэл материалаас бүрдсэн хуванцар бүтээгдэхүүн.
   • Дахин боловсруулах: Энэ төрлийг дахин боловсруулахад ихэнхдээ асуудал үүсдэг.
   • Онцлог: Олон янзын материалуудыг нэгтгэсэн, гэхдээ дахин боловсруулалт хийхэд илүү төвөгтэй.

Хуванцар хогийн сав нь дээрх 7 төрөлд хуваагддаг бөгөөд эдгээрийг дахин боловсруулалт хийх, дахин ашиглах болон хог хаягдлыг зохион байгуулахдаа тус бүрийн химийн шинж чанар, хэрэглээний зориулалтаас хамаарч ангилах шаардлагатай.

Хогийн савны төрөл ангилал нь хог хаягдлыг ангилж, тус бүрт нь тохирсон савнуудыг хэрэглэх зорилготой. Хог хаягдлыг зөв ангилах нь байгаль орчны бохирдолтыг бууруулж, дахин боловсруулалт хийх боломжийг нэмэгдүүлдэг. Хогийн савнуудыг ерөнхийдөө дараах төрлүүдэд ангилж болно:

1. Органик хог (Жимс, ногоо, хоолны хаягдал)

• Төрөл: Жимс, ногоо, хоолны хаягдал, амьтны гаралтай хаягдлууд.
• Сав: Ногоон эсвэл бор өнгийн савууд ашиглагддаг.
• Дахин боловсруулалт: Компост хийх, биологийн задаргаанд оруулах боломжтой.

2. Цаас, картон

• Төрөл: Цаасан уут, картон хайрцаг, сонин, сэтгүүл, нэхмэл болон бусад цаасны материалууд.
• Сав: Цагаан эсвэл хар цаасан савнууд.
• Дахин боловсруулалт: Цаас болон картон нь дахин боловсруулж болох материалууд.

3. Пластик

• Төрөл: Пластик сав, лааз, хуванцар сав, таг, уут.
• Сав: Тусгай өнгийн (голдуу цэнхэр) сав.
• Дахин боловсруулалт: Пластик нь дахин боловсруулж болох материал бөгөөд зарим төрлийн хуванцар дахин хэрэглэгдэх боломжтой.

4. Металл

• Төрөл: Лааз, төмөр болон ган эдлэлүүд, хөнгөн цагаан.
• Сав: Металл хаягдлыг тусад нь хадгалах мөн илүү гялгар өнгийн сав.
• Дахин боловсруулалт: Металл эдлэлүүд нь дахин боловсруулахад тохиромжтой.

5. Шил

• Төрөл: Шилэн сав, шилэн саван, шилэн шил.
• Сав: Шил нь ихэвчлэн ногоон эсвэл тунгалаг өнгийн саванд хийгддэг.
• Дахин боловсруулалт: Шил нь дахин боловсруулж болох, байгаль орчинд ээлтэй материал юм.

6. Тусгай хог (Химийн хаягдал, электрон хог)

• Төрөл: Багаж хэрэгсэл, химийн бодис, батарей, электрон төхөөрөмжийн хаягдал.
• Сав: Тусгай тэмдэглэгээтэй савнууд шаардлагатай (жишээ нь, улаан өнгийн сав).
• Дахин боловсруулалт: Химийн хаягдал, электрон хаягдлыг мэргэжлийн байгууллагад боловсруулдаг.

7. Холимог хог

• Төрөл: Хог хаягдлын цуглуулсан материалуудын холимог.
• Сав: Хаягдал материалуудыг нэгдсэн саванд хийх.
• Дахин боловсруулалт: Холимог хогийг дахин боловсруулахад бага ач холбогдолтой бөгөөд ихэнхдээ хогийн орцонд хаягддаг.

Хогийн савнуудыг зөв ангилах нь зөвхөн байгаль орчныг хамгаалахын тулд чухал биш, харин эдгээр материалуудыг дахин боловсруулах нь нөөц баялагийг хэмнэх, энергийн хэрэглээг бууруулахад ч чухал үүрэгтэй.

Landfilling (хогийн цэг дээр хог хаягдал хаях) нь хог хаягдлыг устгах, хаях хамгийн түгээмэл арга бөгөөд байгаль орчинд сөрөг нөлөө учруулдаг хэдий ч, олон оронд хог хаягдлын асуудлыг шийдэхэд хэрэглэгддэг арга юм. Энэ нь хог хаягдлыг байршуулах зориулалттай газарт хаяж, тусгайлан бүтээсэн орчинд хөрсөнд булж, цаг хугацааны явцад бүрэн задарч, биологийн аргаар буурч эхлэх процесс юм.

1. Landfilling (хогийн цэг дээр хаях) аргын талаар ерөнхий ойлголт

Landfilling бол хог хаягдлыг нутагшуулан хаях арга юм. Энэ нь хог хаягдлыг газрын гүний нүхэнд булж, цэвэрлэх, аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор хамгаалалтын систем ашиглан хаядаг. Хог хаягдлыг шууд хөрсөнд булж, цаашид биологийн аргаар болон задралын процесс үргэлжилдэг.

2. Landfilling аргын бүтэц2.1. Газрын байрлал

• Landfilling хийхийн өмнө тухайн газарт хог хаягдал хаях боломжтой эсэхийг шалгаж, байгаль орчинд сөрөг нөлөө гарахаас сэргийлэх зорилгоор газарзүйн нөхцлийг тогтооно. Хогийн цэгийн орчим хөрсний бүтэц, усны систем, байгаль орчныг хамгаалах хүчин зүйлсийг сайтар тооцоолно.

2.2. Хог хаягдлыг хүлээн авах, ангилах

• Хог хаягдал гаралтай төрөл бүрийн материалаас хамааран эхлээд ангилагдах шаардлагатай. Хоолны хаягдал, органик хог хаягдал, хатуу болон химийн хог хаягдал зэрэг хог хаягдлыг тус тусад нь ангилж, боловсруулна.

2.3. Хог хаягдлыг булж, дарж оруулах

• Хог хаягдлыг хүлээн авсан дараа, тусгай төхөөрөмж ашиглан хөрсөнд булж, дарж оруулна. Энэ нь хог хаягдлыг гүнзгий нүхэнд байршуулж, дараа нь дахин хөрсөөр хааж нууцална. Үүний үр дүнд агааржуулалт, усны урсгал болон хөрсний хамгаалалт сайжирна.

2.4. Тусгай хамгаалалтын систем

• Хог хаягдлын үнс, хийн хаягдлыг устгахын тулд тусгай хамгаалалтын систем хэрэгтэй. Газрын гүний усанд нэвчихээс хамгаалахын тулд дотоод хамгаалалт хийх шаардлагатай байдаг.
• Мембран/дотор хамгаалалт: Хог хаягдлын хэсгийг хөрсөөс тусгаарлан хамгаалахын тулд мембран ашиглаж байнгын сөрөг нөлөөнөөс хамгаалж, цэвэрлэх системийг бий болгодог.

2.5. Хогийн газрыг дарж, хаах

• Хогийн цэгийн дээд хэсгийг тусгай материалуудаар дарж, хог хаягдлыг агааржуулж, хөрсний бүтцийг сайжруулах үүднээс хөрсөөр бүрхүүл хийнэ. Энэ нь ил задралтай, асгарч гарч болох хаягдлын урсгалыг багасгаж өгнө.

3. Landfilling аргын давуу болон сул талууд3.1. Давуу талууд

• Амьдралд хэрэглэх боломж: Энэ арга нь хог хаягдлыг хурдан устгаж, олон тооны хогийг хадгалж байх боломжийг олгодог.
• Хурдан, зардал багатай: Хог хаягдлыг хурдан устгах боломжийг олгодог бөгөөд ингэснээр хаягдлын менежментийн зардал нь харьцангуй бага байдаг.
• Хамгаалалтын системийн чадавхи: Хог хаягдлын үнсийг цуглуулж, усны хаягдлыг нь цэвэрлэх өндөр технологи хэрэглэснээр хог хаягдал байгальд сөрөг нөлөө үзүүлэх боломжийг багасгаж чадна.

3.2. Сул талууд

• Байгаль орчинд сөрөг нөлөө: Хог хаягдал цаг хугацааны явцад шингэрэх, биологийн хувьд задарч, байгаль орчинд хортой бодис, метан хий, хортой ус ялгаруулдаг. Энэ нь хөрс бохирдож, агаарын бохирдол үүсгэдэг.
• Газрын орон зайг хязгаарлах: Олон хогийн цэгүүд нь газрын хомсдол үүсгэдэг бөгөөд байршил нь байгалийн нөхцөлд хүнд тусч болно.
• Эрсдэлтэй хог хаягдал: Химийн болон аюултай хог хаягдлыг зөв зохион байгуулахгүй бол байгаль орчны хямрал үүсч болно. Хогийн цэгийн чанар муудах нь хөрс, ус бохирдох эрсдэлийг нэмэгдүүлнэ.

4. Хог хаягдлыг устгах энэ аргын нөхцөл

Хог хаягдлыг устгах энэ аргыг хэрэглэхэд дараах шаардлагуудыг хангасан байх шаардлагатай:

• Тохиромжтой газрыг сонгох: Байгаль орчинд сөрөг нөлөө учруулахгүй газрыг сонгож, хог хаягдлыг байрлуулна.
• Хог хаягдлын ангилал: Бүх төрлийн хог хаягдлыг зөв ангилж, аюултай хогийг тусгайлан устгана.
• Аюулгүй ажиллагаа: Хогийн цэгийг аюулгүй, хамгаалагдсан нөхцөлд ашиглах ёстой.
• Урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ: Хог хаягдлыг гадагш алдахаас урьдчилан сэргийлэх, хортой нөлөөллийг багасгах арга хэмжээ авах шаардлагатай.

5. Дүгнэлт

Landfilling бол хог хаягдлыг устгах хамгийн түгээмэл арга боловч энэ нь байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлдэг тул зөв зохион байгуулалттай, байгальд ээлтэй арга хэмжээ авах шаардлагатай. Хог хаягдлын менежментийг илүү үр ашигтай, байгаль орчинд сөрөг нөлөө багатай байлгахын тулд дахин боловсруулалт, органик хог хаягдлын боловсруулалт зэрэг бусад шийдлүүдийг давхар хэрэгжүүлэх нь зүйтэй.

Хүнсний хог хаягдлыг ашиглан бордоо хийх нь байгаль орчинд ээлтэй, хог хаягдлыг дахин ашиглах үр дүнтэй арга юм. Энэ процесс нь компост хийх гэж нэрлэгддэг бөгөөд хүнсний хаягдал болон бусад органик материалуудыг ашиглан бордоо бүтээхэд ашиглагддаг. Компост нь ургамалд хэрэгтэй шим тэжээл, амин дэмийг хөрсөнд өгч, хөрсийг сайжруулдаг.

Энд хүнсний хог хаягдал ашиглан бордоо хийх аргачлалыг дэлгэрэнгүй зааж өгнө.

1. Компост хийхэд шаардлагатай материалууд

• Ногоон материал: (өндөр азот агуулсан)

  • Жимс, ногооны үлдэгдэл (амтлагчгүй)
  • Хоолны хаягдал (картон, ногооны навч, зэрлэг ургамал)
  • Кофены үлдэгдэл, чийгтэй төмс
  • Ургамлын цэцэгс

• Хатуу материал: (уг материал нь нүүрстөрөгч ихтэй)

  • Навчис, өвс
  • Шохойн чулуу
  • Модны үртэс, салаа
  • Хавирга, хагархай хадгалсан зүйлс
  • Чийгшил: Хог хаягдлын чийгшлийг зохицуулахад нэн чухал. Хэрэглээний материал нь чийгтэй байх ёстой.

• Агааржуулалт: Хог хаягдлыг эргүүлж агааржуулах, хөрс агааржуулах шаардлагатай.

2. Компост хийх алхамууд2.1. Төвлөрсөн сав бэлтгэх

Компост хийхэд зориулсан том сав эсвэл байрлуулах талбайг сонгоно. Энэ нь та бүхэнд боломжийн хэмжээтэй байх ёстой. Компостын сав нь төмөр, мод эсвэл пластикаар хийгдсэн байж болно. Хамгийн чухал зүйл нь агааржуулалт бөгөөд хог хаягдал илүү хурдан задрах боломжийг бүрдүүлж өгдөг.

2.2. Материалын давхаргыг хийж эхлэх

Компост хийх саванд материалаа давхарга болгон хийнэ:

• Давхарга 1: Хатуу материал (навчис, мөчир, хагархай мод гэх мэт). Энэ нь агааржуулалт үүсгэх бөгөөд хөрс чийгшүүлэх боломж олгоно.
• Давхарга 2: Ногоон материал (жимс, ногоо, кофены үлдэгдэл гэх мэт). Азот агуулсан эдгээр материал нь микроорганизмын үйл ажиллагааг дэмжинэ.
• Давхарга 3: Үйл явцыг түргэсгэхийн тулд дахин энэ давхаргыг нэмнэ. Эдгээр давхарга нь аажмаар задрах болно.

2.3. Чийгшлийг хянах

Компост нь хэт чийгтэй байх ёсгүй. Хэт чийгшилтэй бол гниль үүсэх болно. Тиймээс хөрсийг ерөнхийдөө бага зэрэг чийгтэй байлгах хэрэгтэй. Хэрэв хэрэгтэй бол ус нэмэх, эсвэл хатуу материал (жишээ нь, навч, үртэс) оруулах хэрэгтэй.

2.4. Агааржуулалт, эргүүлэлт

Хог хаягдлын үе шат бүрт агааржуулалт хийх шаардлагатай. Үүний тулд компостыг 3-4 долоо хоног тутам эргүүлж байх хэрэгтэй. Энэ нь компост материалыг илүү хурдан задалж, амьд биетүүдийн ажиллагааг дэмжих болно. Эргүүлж байхаар хог хаягдлын бүтэц болон чийгшил хадгалагдаж, дотоод процесс сайн явагдана.

2.5. Хүлээлт

Компост нь 2-3 сарын хугацаанд бэлэн болно. Хэрэв компост нь бор бүхий үнэртэй болсон бол бордоо бэлэн болсон гэсэн үг юм. Тиймээс илүү үр дүнтэй компост хийхийн тулд хэсэг хугацаанд хүлээгээрэй.

3. Компост хийхэд анхаарах зүйлс3.1. Тохиромжтой хог хаягдлыг сонгох

Хүнсний хаягдалд агуулагддаг амтлагч (аниз, давс, сахар гэх мэт) нь компост хийхэд тохиромжгүй байдаг. Тиймээс амтлагчгүй хүнсний хаягдлыг сонгож, зөөлөн органик хог хаягдлыг ашиглах хэрэгтэй.

3.2. Материалын харьцаа

Компост хийхэд 2:1 эсвэл 3:1 харьцаагаар ногоон (азот агуулсан) болон хатуу (нүүрстөрөгч агуулсан) материал оруулах хэрэгтэй. Хэт их ногоон материал нь орчны температурыг нэмэгдүүлж, хэт хатуу материал нь задарч үр дүнтэй болох боломжгүй болгодог.

3.3. Үнэр

Компост хийх явцад үнэр гарах нь хэвийн процесс. Гэвч эвгүй үнэр (жишээ нь, ялзарч муудсан үнэр) гарвал чийгшил болон агааржуулалттай холбоотой асуудал байж болно. Хэт чийгтэй байх нь хог хаягдлын задралд нөлөөлж мууддаг.

3.4. Хэт халаахгүй байх

Компост хийхдээ температурыг хэт өндөрсгөхөөс зайлсхийх хэрэгтэй. Хэрэв хэт халсан бол бордоо нь амьд биетүүдийн үйл ажиллагааг зогсоож, хөрс бохирдох эрсдэлтэй болно.

4. Компост бэлэн болох үед ашиглах

Компост нь бэлэн болсны дараа хөрс сайжруулах зориулалтаар ашиглаж болно. Та энэ бордоог цэцэрлэгийн ургамал, мод, төмс, хүнсний ногоо болон цэцэгсийн тариалангийн хөрсөнд ашиглаж болно. Компост нь хөрсийг усалгаатай байлгах, ургамлын амьдралд шаардлагатай шим тэжээл өгч, ургамлын хөгжилд дэмжлэг үзүүлнэ.

Дүгнэлт

Хүнсний хог хаягдлыг бордоо хийхэд ашиглах нь байгаль орчныг хамгаалахад чухал ач холбогдолтой. Компост хийх нь хог хаягдлыг дахин ашиглах боломж олгох төдийгүй, хөрсний чанарыг сайжруулж, ургамлын өсөлтөд дэмжлэг үзүүлдэг. Хэрэв та зөв материал сонгон, агааржуулалт болон чийгшлийг хянаж чадвал, маш үр дүнтэй, байгальд ээлтэй бордоо бүтээх боломжтой.

Хүнсний хог хаягдлыг ашиглан бордоо хийх нь байгаль орчинд ээлтэй, эргэлтэд оруулах боломжтой нэгэн чухал арга юм. Энэ нь байгальд хортой нөлөө үзүүлэхгүйгээр хаягдлыг ашиглаж, хөрсөө баяжуулж, цэцэрлэг болон газар тариалангийн ургацад тустай байж болно.

Хүнсний хог хаягдлаар бордоо хийхийг компост хийх гэдэг бөгөөд энэ нь органик хог хаягдлыг биологийн аргаар задлах процесс юм. Компост хийх нь хүнсний хог хаягдлыг дахин ашиглах хамгийн түгээмэл, энгийн арга бөгөөд хөрсийг ургамалд хэрэгтэй шим тэжээлээр баяжуулж, хөрсний бүтцийг сайжруулдаг.

1. Компост хийх үйл явц1.1. Компост хийхийн тулд шаардлагатай зүйлс

• Органик хог хаягдал: Хүнсний хаягдал, ногоо, жимс, хагархай төмс, хоолны үлдэгдэл (амтлагчгүй), кофе буудай, мөөгний үлдэгдэл зэрэг.
• Ногоон материал: Био задрах материалууд, жишээ нь, жимс, ногоо, цэцэг, ургамлын навч.
• Хатуу материал: Хавирга, навчис, өвс, модны төгсгөлүүд, өвсний өвс болон бусад хатуу, эко материалууд.
• Агааржуулалт: Хөрсийг агааржуулж, амьд биетүүдэд хөрс хөндлөн нэвтэрч ажиллах боломжийг олгох.
• Чийгшил: Компост хийхэд шаардлагатай чийгшил, ойролцоогоор 40-60% чийгшилтэй байхад хамгийн сайн үр дүнд хүрнэ.

1.2. Компост хийх алхмууд

Материалын бэлдмэл: Хүнсний хаягдал, ногоон болон хатуу материалуудыг бэлдэж, ялгах. Ногоон материал нь биологийн процессийг түргэсгэж, хатуу материал нь агааржуулалтыг хангаж өгдөг.

Савлах/Ашиглах сав: Компост хийхэд зориулсан сав, орон сууцны хогийн цэг дээр олон тооны материалууд байрлахыг зөвшөөрөхөд зориулсан байрлах талбай.

Агааржуулалт: Хог хаягдлыг хооронд нь эргүүлж (салахаас сэргийлэх), агааржуулалт хийж, хөрсийг чийгшүүлж, хог хаягдал бүрэн задарч эхлэхийг хангаж өгнө.

Хүлээлт: Хог хаягдал хурааж дууссаны дараа бордоо бэлэн болно. Ихэнх тохиолдолд бордоо хийхэд хэдэн долоо хоног эсвэл сар шаардагддаг.

1.3. Компост хийх дотоод процесст юу болдог вэ?

Хүнсний хаягдал болон бусад органик материалууд биологийн аргаар задрах үед микроорганизм (бактериа, мөөгөнцөр, амьтдын халдваргүй тэжээлтэн) нь шингээлт, хүчилтөрөгчийн нөлөөгөөр органик материалын задрал үүсгэдэг. Үүний үр дүнд шим тэжээлээр баялаг компост бүтээгдэхүүн бий болно.

2. Компост хийхийн давуу талууд

Хөрсийг баяжуулна: Компост нь хөрсөнд байгалийн тэжээл өгч, ургамлын ургалт сайжирдаг. Мөн хөрсний бүтцийн чанарыг сайжруулж, ус шингээх чадварыг нэмэгдүүлдэг.

Био задрах боломжтой хог хаягдлыг дахин ашиглана: Хүнсний хог хаягдал нь хөрсийг сайжруулахад ашиглагддаг бөгөөд хаягдал материалын хэмжээг бууруулж, хогийн цэгт хаях шаардлагагүй болдог.

Хөрсний усалгааг сайжруулна: Компост нь хөрсийг чийгшүүлж, усалгааг багасгах, хэт хатаах, хэт усан давхаргын үүсэлтээс сэргийлдэг.

Аюултай химийн бодисгүй: Химийн бордоо хэрэглэж буйд харьцуулахад, компост нь байгальд ээлтэй, аюулгүй байдаг. Үүнээс ургамал, хөрс, ус болон агаар бохирдохгүй.

Эрүүл мэндийг дэмждэг: Тогтвортой, хортой хог хаягдлыг багасгах нь байгаль орчны аюулгүй байдлыг сайжруулдаг. Мөн хөрсийг зөв ашиглах нь ургамалд шим тэжээл өгч, эрүүл ургац авахад тусалдаг.

3. Компост хийхэд анхаарах зүйлс

3.1. Материалын харьцаа

• Компост хийхэд ашиглах ногоон (ургамал, хүнсний хаягдал) ба хатуу (навчис, салхины өвс) материалын харьцаа чухал. Ерөнхийдөө 2:1 эсвэл 3:1 харьцаатай байх нь хамгийн тохиромжтой.

3.2. Чийгшил

• Хөрс чийгтэй байлгах хэрэгтэй. Гэхдээ хэт чийгтэй бол гниль үүсэх магадлалтай.

3.3. Агааржуулалт

• Компост хийх савыг үе үе эргүүлж, агааржуулах шаардлагатай. Ингэснээр, хог хаягдал илүү хурдан задрах бөгөөд амьд биетүүд үйлчилнэ.

3.4. Үнэр болон бохирдол

• Хэрэглэж буй хүнсний хаягдал нь хортой амтлагчгүй, буцалж устсан байх ёстой. Агаарт задралд орсон үед амттай үнэр үүсдэггүй, харин эвгүй үнэр гарах магадлалтай. Энэ нь хий болон хүчилтөрөгч дутагдаж буй үед тохиолдож болно.

4. Дүгнэлт

Хүнсний хог хаягдлыг бордоо хийхэд ашиглах нь байгаль орчинд ээлтэй, хог хаягдлын хэмжээг бууруулж, хөрсийг сайжруулж ургамал ургах орчныг нэмэгдүүлэхэд чухал ач холбогдолтой арга юм. Тохиромжтой материал сонгон, агааржуулалт, чийгшил болон хөрсний бүтэц хадгалагдсан тохиолдолд компост нь маш үр дүнтэй, экологийн хувьд сайн шийдэл болно.

Орон сууцны байрнууд хог хаягдлаа зөв ангилан ялгах нь байгаль орчныг хамгаалах, дахин боловсруулалтын үйл явцыг хөнгөвчлөх, хог хаягдлын хэмжээг бууруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Тиймээс орон сууцны байрны оршин суугчид хог хаягдлаа ангилж, зөв устгах нь орчны бохирдол, эрүүл мэндийн эрсдлийг бууруулдаг.

1. Хог хаягдлыг ангилах үндсэн төрөл

Орон сууцны байрнууд хог хаягдлаа дараах үндсэн төрлөөр ангилж, ялгах хэрэгтэй:

1.1. Хатуу хог хаягдал

• Цаас, картон: Цаасан хайрцаг, сэтгүүл, сонин, мэйл, цаасан уут зэрэг.
• Шил: Шилэн савнууд, шилэн эдлэл, аяганд орсон шил.
• Металл: Лонх, банкаар хийсэн бүтээгдэхүүнүүд, төмөр эдлэл, төмөр сав.
• Пластик: Пластик сав, хүнсний баглаа боодол, хуванцар савнууд.

1.2. Био задрах хог хаягдал

• Хүнсний хаягдал: Хоолны үлдэгдэл, жимс, ногоо, хогийн ургамал, хаясан хүнсний бүтээгдэхүүнүүд.
• Бага хэмжээний мод, навч: Гэрийн цэцэрлэгт ургамал, навчис, модны бутархай.

1.3. Аюултай хог хаягдал

• Цахилгаан бараа: Батерей, гэрлийн болон цахилгаан хэрэгслийн хаягдал, хуучин гар утас.
• Химийн бодисууд: Тос, будгийн хаягдал, химийн бүтээгдэхүүнүүд.
• Эмнэлгийн хаягдал: Эмнэлгийн шинжилгээний хэрэгслүүд, бусад аюултай биологийн хаягдал (зөвхөн хариуцлагатай байршилд устгах).

1.4. Ерөнхий хог хаягдал

• Хуванцар уут: Супермаркет, дэлгүүрээс авсан хуванцар уутнууд.
• Мод, чулуу: Таван хар чулуу, мод, чулуу, хайрга, орон сууцны засварын хаягдал.

2. Хог хаягдлыг ялгах аргачлал

Орон сууцны оршин суугчид хог хаягдлаа зөв ялгахын тулд дараах алхмуудыг дагаж мөрдөх хэрэгтэй:

2.1. Хогийн савнуудыг төрөл бүрээр ангилах

• Пластик, металл, шилний сав: Хогийн савыг гурван ангиллаар ялгах боломжтой: нэг сав нь пластик, нөгөө нь металл, хамгийн сүүлийнх нь шил.
• Био задрах хог: Био задрах хогийг тусгай саванд хийж, усанд амьдрах болон хурдан задардаг хог хаягдлыг хадгална.
• Аюултай хог хаягдлыг тусгай саванд: Батерей, химийн бодис, цахилгаан бараа зэрэг хогийг тусгай саванд хадгалж, зөв устгалд оруулах.

2.2. Хог хаягдлыг тусгай байгууламж руу тээвэрлэх

• Хог хаягдлыг ялган, тусгай контейнерт хийх замаар орон сууцны хогийн цэгт аваачиж, дахин боловсруулалт хийх, устгах зорилгоор зохих байгууллагад тээвэрлэнэ.

2.3. Хог хаягдлыг шинж чанараар нь ангилах

• Хог хаягдлыг шингэн, хатуу, аюултай, эсвэл байгальд сөрөг нөлөө үзүүлдэг хог гэж ялгах.
• Электрон хог хаягдлыг тусад нь (зуух, телевизор, гар утас, компьютер, батерей зэрэг).

2.4. Хог хаягдлын хэмжээг хязгаарлах

• Орон сууцанд зориулсан мэдээлэл, сурталчилгаа хийж, оршин суугчдын мэдлэгийг нэмэгдүүлэх.
• Хог хаягдлын хэмжээг багасгах зорилгоор цаг хугацаа, хэрэглээг төлөвлөж хог хаягдал үүсэхээс сэргийлэх.

3. Хог хаягдлын ангилалтын системийг орон сууцанд хэрэгжүүлэх

• Дахин боловсруулах төв байгуулах: Орон сууцны байрнуудын ойролцоо дахин боловсруулах төв байгуулах, эсвэл байр бүрт тусгай хогийн савууд байрлуулах.
• Төвлөрсөн хогийн савууд: Орон сууцны байрнуудын гадаа, хогийн цэгт тусгай савууд байрлуулж, дахин боловсруулалт хийх боломжийг бүрдүүлэх.
• Эко-аюулгүй савнууд: Оршин суугчдын хэрэглэж байгаа савнуудыг аюулгүй, байгальд ээлтэй, био задрах боломжтой материалаар хийж, уутыг ашиглахыг хязгаарлах.

4. Хог хаягдлын ангилал, устгалд оролцох оршин суугчдын үүрэг

Орон сууцны оршин суугчид хог хаягдлаа зөв ангилж, устгах нь өөрсдийн үүрэг. Үүний тулд оршин суугчдыг:

• Сургагч хөтөлбөр: Оршин суугчдыг хог хаягдлыг зөв ангилах талаар сургалтад хамруулж, мэдээлэл өгнө.
• Тамга тэмдэглэл ашиглах: Хог хаягдлыг зөв ангилах зориулалттай тэмдэглэл эсвэл хөдөлгөөнт апп хэрэглэж болно.

Орон сууцны байрнууд хог хаягдлаа зөв ангилах нь байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөг багасгах, дахин боловсруулах үйл явцад нэмэрлэх, хог хаягдлын хэмжээг бууруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Хог хаягдлыг ангилах нь зөвхөн байгаль орчны хамгаалалт төдийгүй, хүний эрүүл мэндийг сайжруулахад ч чухал ач холбогдолтой. Оршин суугчдын оролцоо, мэдлэгийг сайжруулснаар хог хаягдлыг зөв зохицуулан, олон талын үр дүнд хүрч чадна.

Хог хаягдлыг устгах нь байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхээс урьдчилан сэргийлэх, эрүүл мэндийн аюулгүй байдлыг хангах чухал арга хэмжээ юм. Хог хаягдлыг устгах олон төрлийн арга байдаг бөгөөд тэдгээр нь хог хаягдлын төрөл, аюултай эсэх, дахин ашиглах боломж, орчны нөхцлүүдээс хамааран ялгаатай байдаг.

1. Хог хаягдлыг устгах үндсэн арга замууд

1.1. Дахин боловсруулах (Recycling)

• Ангилалт: Хог хаягдлыг эхлээд төрөл бүрийн материалын дагуу ангилах (пластик, металл, шил, цаас, төмөр, эсвэл био задрах).
• Дахин боловсруулах процесст оруулах: Дахин боловсруулах боломжтой хог хаягдлуудыг боловсруулж, шинэ бүтээгдэхүүн гаргах. Энэ нь байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг бууруулж, шинэ түүхий эд хэрэглэх шаардлагагүй болгоно.

1.2. Шатаах (Incineration)

• Өндөр температурт шатаах: Хог хаягдлыг өндөр температурт шатаах замаар устгах. Энэ аргаар аюултай хог хаягдал, хортой бодисуудыг устгаж, аюулгүй болгож болдог.
• Хийжүүлсэн хийн үйлдвэрлэл: Зарим шатаах технологи нь хог хаягдлын процессыг ашиглан энергийг бүтээж, эрчим хүчний эх үүсвэр болгодог.

1.3. Газар дороос булшлах (Landfilling)

• Газар дор хаягдал булшлах: Хог хаягдлыг тусгай газар дор (хогийн цэг) булшлах. Энэ нь хамгийн түгээмэл устгалын арга бөгөөд шингэн болон хатуу хог хаягдлыг тусгай хогийн цэгт хадгалдаг.
• Газар дор нөөцлөх: Хог хаягдлыг ногоон байгууламжийн дор, устгаагүй үлдэгдэлтэйгээр булшлах. Энэ нь хөрс бохирдуулалтаас хамгаалагдсан газар хаягдлыг хадгалдаг.

1.4. Биологийн аргаар устгах (Composting)

• Биологийн задрал: Байгалийн аргаар био задрах чадвартай хог хаягдлыг (жишээ нь, хүнсний хаягдал, модны навч, ургамлын хаягдал) ашиглан хөрс сайжруулах зориулалтаар компост хийх.
• Газар тариалангийн зориулалтаар: Үүний дараа био компост нь хөрс шим тэжээл болж, газар тариалангийн ургацыг сайжруулдаг.

1.5. Химийн аргаар устгах

• Химийн устгал: Хог хаягдлын зарим төрлийг химийн урвал ашиглан аюулгүй болгож устгах. Жишээлбэл, хорт химийн бодисууд, пестицидүүд, эсвэл аюултай хаягдлууд.
• Нүүрс төрөгчийн шингээлт: Зарим химийн бодисуудыг шингээлт хийх аргаар устгаж болно.

2. Аюултай хог хаягдлыг устгах тусгай арга

Аюултай хог хаягдлыг устгах нь уламжлалт аргуудтай харьцуулахад илүү нарийн зохицуулалт, хамгаалалт шаарддаг. Зарим арга нь дараах байж болно:

2.1. Аюултай хог хаягдлыг устгах тусгай байгууламж

• Тусгай устгалын цэгүүд: Аюултай хог хаягдлыг тээвэрлэж, зөв устгах зориулалттай тусгай байгууламжууд (жишээ нь, химийн хаягдлыг боловсруулах үйлдвэрүүд).
• Шатаах зориулалтын зуух: Аюултай хог хаягдлыг шатаахад зориулагдсан тусгай зуухнууд байдаг. Эдгээр зуух нь хорт хийн ялгаралтыг багасгаж, хаягдлыг аюулгүй устгана.

2.2. Био аюултай хог хаягдлын тусгай менежмент

• Эмнэлгийн хог хаягдал: Эмнэлгийн байгууламжид гарсан цус, биологийн материал болон бусад эмнэлгийн хаягдлыг тусгай аргаар устгах (шатаах, химийн эмчилгээ, тусгай хадгалалт).

3. Хог хаягдлыг устгах аргуудын давуу болон сул талууд

3.1. Дахин боловсруулах

• Давуу тал: Бага материалын хаягдал, шинэ түүхий эд хэрэглэхгүй, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө багасах.
• Сул тал: Боловсруулах процесс нь өндөр зардалтай, олон төрлийн хог хаягдлыг дахин боловсруулахад хүндрэлтэй.

3.2. Шатаах

• Давуу тал: Хортой хог хаягдлыг устгах, энерги гаргах боломжтой.
• Сул тал: Шатаах явцад хорт хийн ялгаралт, агаарын бохирдол үүсэх магадлалтай.

3.3. Газар дороос булшлах

• Давуу тал: Өндөр хэмжээний хог хаягдлыг хурдан устгах боломжтой.
• Сул тал: Хөрс, ус бохирдох эрсдэлтэй, газарт хадгалагдсан хог хаягдал удаан хугацааны турш задралд орохгүй.

3.4. Биологийн аргаар устгах

• Давуу тал: Эко-дружелюб, байгаль орчинд ээлтэй.
• Сул тал: Зөвхөн био задрах боломжтой хог хаягдлыг устгах боломжтой, хугацаа их шаардана.

Хог хаягдлыг устгах нь зөв зохицуулалт, технологи ашиглах замаар байгаль орчны бохирдлыг бууруулж, эрүүл мэндийн аюулгүй байдлыг хамгаалах, эдийн засгийн үр ашигтай арга замууд юм. Хог хаягдлын төрлөөс хамааран янз бүрийн аргуудыг ашиглах нь хамгийн үр дүнтэй байх бөгөөд энэ нь байгаль орчинд сөрөг нөлөө багасгах, нийгмийн хөгжилд хувь нэмэр оруулахад чухал ач холбогдолтой.

Хийн аж ахуйн хог хаягдал нь хийн үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа явуулахад үүсдэг хог хаягдлыг хэлнэ. Хийн аж ахуйн хог хаягдал нь ихэвчлэн химийн бодисууд, тос, метан, металлын үлдэгдэл зэрэг хортой бодисуудаас бүрддэг. Энэ төрлийн хог хаягдал нь аюултай, биологийн болон химийн идэвхтэй байж болзошгүй бөгөөд зөв зохицуулалт, устгал шаарддаг.

1. Хийн аж ахуйн хог хаягдлын төрлүүд

1.1. Хийн үйлдвэрлэлийн хаягдал

Хийн үйлдвэрлэл нь хортой хийн хаягдлуудыг үүсгэдэг бөгөөд тэдгээр нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлж болзошгүй. Үүнд:

• Метан хаягдал: Байгальд гардаг хамгийн түгээмэл хаягдал нь метан хийн ялгаралт юм. Метан нь хүлэмжийн хийн нэг бөгөөд энэ нь агаарын дулааралд нөлөөлдөг.
• Нүүрсхүчлийн хийн хаягдал (CO2): Хийн үйлдвэрлэлээс гарч буй нэг чухал хаягдал нь нүүрсхүчлийн хийн ялгаралт бөгөөд энэ нь дэлхийн дулаарлыг үүсгэдэг.

1.2. Химийн хаягдал

• Химийн бодисууд: Хийн үйлдвэрлэлийн үйл явцад химийн бодисууд ашиглагддаг бөгөөд эдгээр бодисууд нь хортой байж болзошгүй. Жишээлбэл, аммиакийн хаягдал болон бусад химийн бодисууд.
• Тос, тосолгооны материал: Хийн үйл явцад тослогч бодисууд хэрэглэгддэг бөгөөд эдгээр тосууд хаягдал болж үлдэж болно.

1.3. Металлын хаягдал

• Металлын үлдэгдэл: Хийн аж ахуйн үйл ажиллагаанд метал ашиглагдах бөгөөд эдгээр нь ашигласан үед хаягдал металл үлддэг. Эдгээр хаягдлууд нь ихэнхдээ боломжтой дахин боловсруулах.

2. Хийн аж ахуйн хог хаягдлын байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө

Хийн хог хаягдал нь байгаль орчинд хэд хэдэн сөрөг нөлөө үзүүлдэг:

2.1. Хүлэмжийн хийн ялгаралт

Метан болон нүүрсхүчлийн хийн ялгаралт нь дэлхийн дулаарлын гол шалтгаан болдог. Хийн аж ахуйн үйл ажиллагаа нь энэ төрлийн хийн ялгаруулалтыг нэмэгдүүлдэг бөгөөд энэ нь:

• Дэлхийн дулаарал үүсгэж, цаг уурын өөрчлөлтөд нөлөөлдөг.
• Усны түвшин нэмэгдэх, өвөлдөө цаг агаарын хүндрэлийг үүсгэж болзошгүй.

2.2. Агаарын бохирдол

Хийн үйлдвэрлэл нь метан, нүүрсхүчлийн хийг болон бусад хорт хийнүүдийг агаарт ялгаруулдаг. Энэ нь:

• Агаарын бохирдол үүсгэж, хүний амьсгалын замын өвчлөл, амьтдын амьдралд сөргөөр нөлөөлдөг.

2.3. Усны бохирдол

Хийн хаягдал нь усны эх үүсвэрүүдийг бохирдуулж, хорт бодисууд болон химийн бодисуудын хуримтлал үүсгэж болзошгүй. Усны бохирдол нь:

• Амьтдын амьдрах орчныг бохирдуулж, хүний ундны усны чанар буурдаг.

3. Хийн аж ахуйн хог хаягдлыг зохицуулах арга замууд

Хийн хог хаягдлыг зохицуулах нь байгаль орчныг хамгаалахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

3.1. Хаягдлыг дахин боловсруулах

• Метан хийг ашиглах: Метан хийг дахин боловсруулж, эрчим хүч үйлдвэрлэхэд ашиглах боломжтой.
• Химийн бодисуудыг дахин боловсруулах: Хими, пестицидийн хаягдлыг дахин боловсруулах, устгах.

3.2. Хаягдлыг аюулгүй устгах

• Химийн хаягдлыг устгах: Химийн хаягдлыг зөв зохицуулалттайгаар тусгай байгууламжид устгах.
• Метан хийг аюулгүй гаргах: Метан хийг агаар руу нийлүүлэхгүйгээр зохицуулах, шүүгч системүүд ашиглах.

3.3. Шинэлэг технологи ашиглах

• Уусгагч бодисын хэрэглээг багасгах: Хийн аж ахуйн үйл ажиллагаанд химийн бодисууд ашиглагддаг. Тиймээс уусгагч бодисуудын хэрэглээг бууруулах, экологийн хувьд аюулгүй бүтээгдэхүүн ашиглах нь чухал.

Хийн аж ахуйн хог хаягдал нь байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлдөг учир үүнийг зохицуулах, дахин боловсруулах, устгах арга хэмжээг авснаар байгаль орчныг хамгаалах, хүний эрүүл мэндийг сайжруулах боломжтой. Хийн хаягдлыг зөв зохицуулах нь дэлхийн дулаарлын эсрэг тэмцэх, байгаль орчинд сөрөг нөлөөг багасгах чухал алхам юм.